Astygmatyzm u dzieci jest jedną z najczęściej wykrywanych wad wzroku. Leczenie polega na wdrożeniu metod korekcyjnych. Astygmatycy widzą obraz zamglony, nieostry, z rozmytymi konturami. Niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie i zastosowanie okularów korekcyjnych bądź soczewek kontaktowych.
Astygmatyzm u dziecka – dlaczego warto postawić diagnozę jak najwcześniej?
Astygmatyzm, czyli niezborność, to najczęściej występująca wada wzroku, obok nadwzroczności i krótkowzroczności. To tzw. wada refrakcji - może dotyczyć jednej bądź obydwu gałek ocznych. Wada ta powoduje zniekształcenie widzenia wskutek niesymetrycznej rogówki oka bądź soczewki. Światło, które wpada do oka, jest załamywane odmiennie w płaszczyźnie pionowej i poziomej. Dlatego też układ optyczny oka nie może odwzorować przedmiotu w postaci punktowego obrazu. Oznacza to, że widziany obraz może być rozmyty bądź rozciągnięty w pionie lub poziomie. Rogówka osoby cierpiącej na niezborność zamiast okrągłego kształtu jest wydłużona i przypomina piłkę do rugby. W jednej osi jest bardziej wypukła, co przekłada się na większą moc optyczną. Proces ten warunkuje powstanie wady refrakcji. Oko z astygmatyzmem nie widzi poprawnie i to niezależnie od odległości.
Przejdź do: Dobór okularów i soczewek kontaktowych
Astygmatyzm to częsta przypadłość u noworodków, jednak nie wymaga ona leczenia, gdyż w większości przypadków zanika wraz z wiekiem, wskutek naturalnego rozwoju oka. Wada ta może być wrodzona, jednak często rozwija się wraz z upływem lat. Astygmatyzm u dzieci najczęściej występuje wraz z innymi wadami, np. nadwzrocznością lub krótkowzrocznością. Nie można go wyleczyć, jednak wczesne wykrycie i korygowanie wady, nie będzie wpływało na rozwój dziecka. Właśnie dlatego kluczowe jest wczesne rozpoznanie i wdrożenie stosownych metod korekty. Późniejsze rozpoznanie może utrudnić dziecku naukę pisania i czytania oraz negatywnie wpłynąć na ogólne postępy w nauce. Astygmatyzm powinien być regularnie kontrolowany przez specjalistów. Ważne, aby nie zwlekać z badaniem wzroku.
Jak powstaje astygmatyzm? Najczęstsze objawy
Jak dotąd naukowcy nie są w stanie jednoznacznie odpowiedzieć, jakie są przyczyny występowania astygmatyzmu oka u dziecka. Dostrzegli jednak rodzinną tendencję do występowania tej wady, stąd też można wnioskować, że jest on dziedziczny. Dodatkowo do pojawienia niezborności mogą przyczynić się uraz lub uszkodzenie rogówki, bądź choroby oczu, w wyniku których rogówka staje się cieńsza i zmienia kształt.
Astygmatyzm jest wadą, u której podstaw leży wadliwa budowa rogówki, czyli wypuklenie zewnętrznej warstwy gałki ocznej. Z medycznego punktu widzenia, niezborność rozwija się wraz z występowaniem chorób rogówki lub soczewki. Co ważne, wszelkie zmiany w kształcie rogówki będą powodowały zaburzenia widzenia.
Astygmatyzm charakteryzuje się nieostrym i rozmytym widzeniem, niezależnie od odległości. Kontury i wybrane punkty w przestrzeni stają się zamazane, ponadto obraz jest zniekształcony. Astygmatyzm powoduje występowanie skutków ubocznych, do których można zaliczyć:
- bóle głowy;
- uczucie pieczenia;
- przemęczenie oczu;
- problemy z koncentracją.
Rodziców powinno zaniepokoić częste tarcie i mrużenie oczu, bliskie siedzenie przed ekranem telewizora, znaczne nachylenie nad kartką podczas czytania, problemy ze zrozumieniem czytanego tekstu, niechęć do pisania, a także mylenie liter. Co ważne, dzieci z astygmatyzmem często rysują postacie do góry nogami, to również może być objawem występowania wady. W przypadku pojawienia się niepokojących symptomów kluczowa jest szybka reakcja i wizyta w gabinecie okulistycznym.
W jaki sposób koryguje się astygmatyzm u dziecka?
Najpopularniejszą metodą korekty astygmatyzmu u dzieci jest korekcja optyczna poprzez zastosowanie okularów lub szkieł kontaktowych, w postaci specjalnych soczewek cylindrycznych bądź cylindryczno-sferycznych. Dobierane są one przez lekarza po szczegółowym badaniu. Korekcja polega na wprowadzeniu soczewki, której moc ulega zmianie wzdłuż przekrojów w odwrotny sposób do astygmatyzmu oka. Warto jednak pamiętać, że ta metoda nie leczy wady, tylko ją koryguje. Innym sposobem jest zabieg chirurgiczny zniekształconego systemu optycznego z wykorzystaniem specjalistycznych laserów. Metoda ta pozwala trwale skorygować astygmatyzm, jednak operacja wykonywana jest u pacjentów, którzy ukończyli 20. rok życia. W tym wieku oko jest już rozwinięte i nie ma obaw, że po przeprowadzonym zabiegu kształt rogówki ponownie się zmieni.
Leczenie astygmatyzmu za pomocą okularów
Po zdiagnozowaniu astygmatyzmu dobierane są sposoby korygowania tej wady. Pierwszym wyborem są metody zewnętrzne, które nie wymagają ingerencji chirurgicznej. Jedną z nich są okulary korekcyjne ze szkłami cylindrycznymi. Niestety metoda ta w przypadku dużego astygmatyzmu u dziecka może okazać się nieefektywna, z racji odległości gałki ocznej od szkieł okularów, gdyż obraz nigdy nie będzie idealny. Dodatkowo osoby z głęboką wadą mogą mieć problemy z patrzeniem na boki bądź w dół bez przekręcania lub opuszczania głowy. W takiej sytuacji widziany obraz może się załamywać.
Astygmatyzm u dziecka – kiedy okulary będą optymalnym rozwiązaniem?
Dobór odpowiednich okularów odbywa się po wykonaniu precyzyjnych pomiarów. Tutaj każdy milimetr oraz stopień kąta nachylenia ma duże znaczenie, dlatego też najczęściej pomiary wykonywane są dwukrotnie. Optometrysta lub okulista może zalecić noszenie okularów nawet niemowlakom. Im wcześniej wada zacznie być korygowana, tym większe będzie prawdopodobieństwo, że zostanie ona cofnięta lub zminimalizowana. Okulary są najczęściej stosowaną metodą korekcji astygmatyzmu.
Leczenie astygmatyzmu za pomocą soczewek kontaktowych
Inną metodą korekcji są soczewki kontaktowe, które zaleca się najczęściej w przypadku wysokich wartości astygmatyzmu. Jednak ze względu na przestrzeganie prawidłowego sposobu ich użytkowania i przechowywania, a także konieczności zachowania wysokiej higieny, nie są one zalecane mniejszym dzieciom. Korygowanie astygmatyzmu odbywa się przy zastosowaniu soczewek torycznych, które podobnie jak okulary, wspomagają korekcję kulisto-cylindryczną. Co ważne, soczewki ściśle przylegają do rogówki, co znacząco zwiększa ich skuteczność. Dużym atutem jest fakt, że są one niewidoczne z zewnątrz, dzięki czemu dziecko czuje się komfortowo.
Czy astygmatyzm u dziecka da się wyleczyć?
Astygmatyzm u dziecka należy korygować. Konieczna jest szybka reakcja i wizyta u specjalisty, ponieważ brak podjęcia działania może znacząco pogorszyć ostrość widzenia.
Leczenie astygmatyzmu u dzieci polega na korygowaniu powstałej wady z zastosowaniem okularów bądź soczewek kontaktowych. Niezborność jest wadą refrakcji. Nie da się jej wyleczyć, jednak można ją skorygować. Rodzice często zastanawiają się, czy astygmatyzm u dziecka może się cofnąć?
Badania naukowe wskazują, że u dzieci między 1. a 4. rokiem życia zauważono zmniejszenie astygmatyzmu. Do 7. roku życia narząd wzroku stale się rozwija, dlatego zdarzają się sytuacje, że wada może się zmniejszyć. Jednak należy pamiętać, że może również się pogłębić. Właśnie dlatego kluczowe jest, aby systematycznie badać wzrok, kiedy u dziecka został stwierdzony astygmatyzm. Nieleczony znacznie utrudni prawidłowe funkcjonowanie oraz może prowadzić do powikłań - warto zatem regularnie badać wzrok u specjalisty.
