Choroba Coatsa jest wrodzonym schorzeniem, w którego przebiegu dochodzi do uszkodzenia naczyń siatkówki. Jej najbardziej typowym objawem jest pojawienie się pajączków naczyniowych oraz wysięków. Choroba ma charakter postępujący, dlatego tak istotne jest wczesne postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniej metody leczenia. Szybka reakcja w obliczu niepokojących objawów pozwala zachować ostrość widzenia i zapobiegać występowaniu powikłań.
Choroba Coatsa – co to jest?
Choroba Coatsa jest wrodzoną, lecz niedziedziczną postępującą chorobą naczyń krwionośnych siatkówki oka, pierwszy raz opisaną w 1908 roku przez szkockiego okulistę George’a Coatsa, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Zaburzenie to polega na pojawieniu się w obrębie siatkówki patologicznych, nadmiernie rozszerzonych naczyń, których ściany cechują się zwiększoną przepuszczalnością. Prowadzi to do przedostawania się do okolicznych tkanek krwi i jej surowicy, co z kolei skutkuje powstawaniem przesięków, uszkodzeń i teleangiektazji zarówno w siatkówce, jak i pod nią. Choroba Coatsa dotyczy zazwyczaj jednego oka.
Teleangiektazje – co to jest?
Teleangiektazje, określane również mianem pajączków naczyniowych, nie są schorzeniem samym w sobie, lecz symptomem. Polegają na występowaniu poszerzonych drobnych naczyń krwionośnych, zarówno tętniczych, jak i żylnych.
Jak często występuje choroba Coatsa?
Choroba Coatsa jest niezwykle rzadką chorobą oczu. Występuje u mniej niż jednej osoby na milion, czyli u niespełna 0,0001% populacji. Warto przy tym zauważyć, że na chorobę Coatsa cierpią znacznie częściej mężczyźni – aż 69% wszystkich odnotowanych przypadków dotyczy osób płci męskiej.
Przeczytaj także: Cukrzyca a wzrok – przyczyny pogarszającego się wzroku w cukrzycy
Przyczyny występowania choroby Coatsa
Choć choroba Coatsa po raz pierwszy opisana została ponad sto lat temu, z uwagi na jej rzadkie występowanie, skutkujące stosunkowo niewielkim materiałem do badań, jej przyczyny wciąż nie są znane. Schorzenie daje pierwsze objawy zazwyczaj u dzieci w wieku 8–10 lat, lecz zdarzają się także przypadki, gdy ujawnia się już w wieku niemowlęcym. Choroba Coatsa uważana jest za wrodzoną chorobę siatkówki, będącą w istocie anomalią rozwojową naczyń tej części gałki ocznej.
Objawy choroby Coatsa
Choroba Coatsa może mieć różny przebieg, co sprawia, że także występujące przy niej objawy są różnorodne. Zdarza się też, że schorzenie przebiega całkowicie bezobjawowo, a do jego zdiagnozowania dochodzi przypadkiem, podczas rutynowego badania okulistycznego.
Wczesne objawy choroby Coatsa
Pierwszym objawem choroby Coatsa jest zazwyczaj pojawienie się na obwodzie siatkówki nieprawidłowych naczyń, które są kręte i tętniakowo rozdęte. Czasami, choć stosunkowo rzadko, zmiany tego typu umiejscowione są w pobliżu plamki żółtej. W lżejszym przebiegu choroby jednym z jej pierwszych objawów może być obniżenie jakości widzenia.
Objawy w przebiegu choroby Coatsa
W przebiegu choroby wokół nieprawidłowych naczyń stopniowo zaczynają pojawiać się cechujące się żółtą barwą ogniska obrzęku siatkówki, które często układają się w kształt obręczy.
Objawy zaawansowanej choroby Coatsa
W zaawansowanym stadium choroba Coatsa może objawiać się gromadzeniem się pod siatkówką przesięków z płynu surowiczego. Stopniowo zwiększające się przesięki są z kolei w stanie prowadzić do unoszenia, a w efekcie odwarstwiania siatkówki. Do objawów w ciężkim przebiegu choroby Coatsa zaliczają się ponadto biały refleks źreniczny, znany jako leukokoria, zez oraz niedowidzenie. Problemy zaburzenia widzenia w przebiegu tego schorzenia występują w zależności od stopnia i miejsca, w jakim na siatkówce doszło do obrzęku i odwarstwienia.
Warto zauważyć, iż choroba Coatsa może dawać objawy podobne do retinoblastomy, zwanej również siatkówczakiem, czyli występującego u dzieci nowotworu złośliwego, w którego przebiegu pojawia się leukokoria oraz zez.
Choroba Coatsa – diagnostyka i sposoby leczenia
Zarówno diagnostyka, jak i leczenie choroby Coatsa wymaga zastosowania zaawansowanych metod oraz środków, a także szczegółowej wiedzy i doświadczenia personelu medycznego.
Badania diagnostyczne przeprowadzane w wypadku podejrzenia choroby Coatsa
W celu zdiagnozowania choroby Coatsa konieczne jest wykonanie specjalistycznych badań.
Badanie dna oka
Do rozpoznania choroby Coatsa niezbędne jest przeprowadzenie badania dna oka, które pozwala zajrzeć w głąb narządu wzroku i ocenić jego stan. Badanie to, znane również jako oftalmoskopia, i wziernikowanie dna oka, jest nieinwazyjne i bezbolesne. Do jego przeprowadzenia konieczne jest wcześniejsze rozszerzenie źrenicy poprzez zakropienie oka kroplami z atropiną.
Angiografia fluoresceinowa
W celu potwierdzenia występowania spowodowanych chorobą Coatsa zmian naczyniowych w siatkówce oka wykonywana jest angiografia fluoresceinowa. W trakcie tego badania pacjentowi podawana jest dożylnie fluoresceina, czyli środek kontrastujący, która następnie wraz z krążeniem dociera do naczyń dna oka, umożliwiając wykonanie zdjęć siatkówki, na których uchwycony zostaje obraz dna oka.
W diagnozowaniu choroby Coatsa pomocne może być również obrazowanie za pomocą tomografu komputerowego (CT) oraz rezonansu magnetycznego (MRI)
Przeczytaj także: Na czym polega badanie OCT?
Leczenie choroby Coatsa
W następstwie zdiagnozowania choroby Coatsa należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie. Wybór metody zależy przy tym od stopnia zaawansowania schorzenia.
Fotokoagulacja
W wypadku łagodnego przebiegu lub pierwszych objawów choroba Coatsa leczona jest zazwyczaj z wykorzystaniem metody fotokoagulacji, czyli laserowania siatkówki. Zabieg ten polega na niszczeniu nowo tworzących się naczyń i mikronaczyniaków przy pomocy lasera. Przeprowadzany jest po podaniu pacjentowi znieczulenia miejscowego oraz kropli rozszerzających źrenice.
Kriokoagulacja
W dalszych stadiach choroby Coatsa do jej leczenia wykorzystywana jest przede wszystkim kriokoagulacja, czyli zabieg polegający na niszczeniu nieprawidłowych naczyń siatkówki poprzez wystawianie ich na działanie niskiej temperatury.
Zastrzyki wewnątrzgałkowe
Przy występowaniu bardziej zaawansowanych zmian, do leczenia choroby Coatsa wykorzystywane są zastrzyki wewnątrzgałkowe, aplikujące do ciałka szklistego gałki ocznej substancji aktywnych, takich jak triamcynolon oraz anty-VEGF, które hamują obrzęki i zapobiegają przesiąkaniu płynu do siatkówki.
W ciężkich przypadkach w leczeniu choroby Coatsa stosowane są również takie metody, jak drenaż płynu podsiatkówkowego oraz endolaserokoagulacja. W sytuacji, gdy leczenie zachowawcze zawiodło, konieczne może być przeprowadzenie wirektomii, czyli operacji polegającej na usunięciu zmienionego ciałka szklistego wraz z pozostałymi zmienionymi chorobowo tkankami oka i zastąpieniu ich jałowym płynem, olejem lub gazem. Wszelkie zabiegi lecznicze należy wykonać jak najszybciej, nim długotrwały obrzęk spowoduje nieodwracalne uszkodzenia siatkówki. Po zakończeniu leczenia należy co 3–6 miesięcy odbywać wizyty kontrolne u okulisty i wykonywać rutynowe badania.
Choroba Coatsa – możliwe powikłania
Choroba Coatsa może powodować różnorodne powikłania. Do najczęściej występujących zaliczają się:
- całkowite odwarstwienie siatkówki,
- wtórne zmętnienie soczewki,
- jaska wtórna.
W szczególnie trudnych przypadkach schorzenie to może doprowadzić nawet do całkowitego zaniku gałki ocznej. Powikłania występujące przy chorobie Coatsa są najczęściej powodowane zmianami w siatkówce wywołanymi długo utrzymującym się obrzękiem. Zmiany te są nieodwracalne, dlatego tak istotne jest jak najszybsze podjęcie leczenia choroby oraz odbywanie regularnych wizyt kontrolnych u lekarza okulisty, dzięki którym można szybko wykrywać kolejne zmiany i zapobiegać powstawaniu nowych zmian naczyniowych w obrębie siatkówki. Szybkie wdrożenie właściwej terapii pozwala uniknąć powikłań mogących mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
