Ciśnienie w oku, określane również mianem ciśnienia wewnątrzgałkowego i ciśnienia śródgałkowego, jest ciśnieniem wywieranym na rogówkę i twardówkę przez płyn śródoczny. Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie ciśnienie w gałce ocznej prowadzi do zaburzenia równowagi między wytwarzaniem cieczy wodnistej w gałce ocznej a jej odpływem. W jaki sposób bada się ciśnienie w oku? Jakie są normy i sposoby leczenia nieprawidłowości w tym zakresie?
Co reguluje ciśnienie w gałce ocznej?
Ciśnienie w gałce ocznej zależy od cieczy wodnistej, czyli substancji wypełniającej przednią komorę oka. Odpowiada ona za utrzymanie odpowiedniego uwodnienia, napięcia oraz kształtu oka, jest również nośnikiem dla substancji odżywczych dostarczanych do rogówki i soczewki. To, czy narząd wzroku funkcjonuje prawidłowo, zależy od ilości cieczy wodnistej, a także od jej niezakłóconego przepływu w obrębie gałki ocznej.
Przyczyny wysokiego ciśnienia w oku
Wśród przyczyn wysokiego ciśnienia w oku można wymienić:
- upośledzenie odpływu cieczy wodnistej,
- nadmierną produkcję cieczy wodnistej,
- nieunormowane nadciśnienie tętnicze,
- cukrzycę,
- chorobę pseudoeksfoliacyjną, która powoduje odkładanie się w gałce ocznej włóknisto-ziarnistych złogów,
- stany zapalne oka.
Wpływ na wzrost ciśnienia w gałce ocznej ma również stosowanie niektórych leków, na przykład steroidów i leków rozszerzających źrenice.
Przyczyny niskiego ciśnienia w oku
Niskie ciśnienie w oku może być spowodowane stanami zapalnymi naczyniówki, urazem oka, zanikiem gałki ocznej lub cukrzycą. W niektórych wypadkach przyczyną może być również niskie ciśnienie tętnicze krwi.
Prawidłowe ciśnienie w oku pozwala utrzymać kulisty kształt gałki ocznej, a także zachować odpowiedni poziom napięcia rogówki i soczewki. Z uwagi na pełnioną w organizmie ludzkim funkcję, odchylenia od normy w postaci zbyt wysokiego i zbyt niskiego ciśnienia w oku muszą być zbadane przez lekarza okulistę i poddane stosownemu leczeniu.
Zobacz także: Zapalenie rogówki – co zrobić, aby uratować wzrok?
Jak się mierzy ciśnienie w oku?
W przeciwieństwie do ciśnienia tętniczego krwi, ciśnienia w oku nie można zmierzyć samodzielnie i konieczne jest udanie się w tym celu na wizytę u okulisty, który posiada zarówno odpowiednie kompetencje, jak i narzędzia do przeprowadzenia stosownego badania. Badaniem ciśnienia w oku jest tonometria, w obrębie której można wyróżnić cztery typy – konturowy, aplanacyjny, wgłobieniowy oraz bezkontaktowy.
Tonometria konturowa
Tonometria konturowa jest badaniem wykonywanym przy użyciu tonometru PASCAL, wyposażonego w znajdujący się w końcówce diagnostycznej specjalny czujnik, który minimalnie zniekształca rogówkę w trakcie pomiaru. W badaniu uwzględnione są różnice w budowie i grubości rogówki. Tonometria konturowa jest najdokładniejszą ze wszystkich metod badania ciśnienia w oku.
Tonometria aplanacyjna
Tonometria aplanacyjna, nazywana również tonometrią Goldmanna, to standardowa metoda badania, wykorzystująca tonometr Goldmanna, czyli urządzenie, które pozwala zmierzyć siłę niezbędną do spłaszczenia powierzchni rogówki. W celu wykonania badania konieczne jest znieczulenie oka pacjenta i wybarwienie filmu łzowego poprzez zaaplikowanie fluoresceiny.
Tonometria wgłobienowa
Tonometria wgłobieniowa, znana także jako impresyjna, to badanie wykorzystujące tonometr Schiøtza, czyli urządzenie pozwalające ocenić opór rogówki pod wpływem siły nacisku, zależny od ciśnienia śródgałkowego. Badanie przeprowadzane jest w znieczuleniu miejscowym.
Tonometria bezkontaktowa
Tonometria bezkontaktowa, tak zwana air-puff, jest metodą badania ciśnienia wewnątrzgałkowego wykorzystującą sprężone powietrze do spłaszczania rogówki. Nie wymaga zastosowania znieczulenia, jest jednak znacznie mniej dokładna od innych metod diagnostycznych.
W sytuacji, gdy u pacjenta występuje podejrzenie jaskry, okulista może zlecić wykonanie gonioskopii – badania służącego ocenie szerokości i budowy kąta przesączania.
Ciśnienie w oku – norma
Jakie jest prawidłowe ciśnienie w oku? U osób zdrowych najczęściej przybiera wartość od 15 do 16 mmHg, jednak w ciągu dnia może ulegać wahaniom wynoszącym nawet 5 mmHg. Norma ciśnienia w oku wynosi więc od 10 do 21 mmHg. Wartości poniżej 10 mmHg wskazują na zbyt niskie ciśnienie śródgałkowe, z kolei wartości powyżej 21 mmHg na ciśnienie zbyt wysokie. Pacjenci powinni pamiętać, iż ciśnienie w oku jest zazwyczaj najwyższe o poranku, a jego wartość w ciągu dnia stopniowo spada.
Ciśnienie w oczach – objawy
Objawy nieprawidłowego ciśnienia w oczach zależą od tego, czy występuje zbyt wysokie, czy zbyt niskie ciśnienie.
Wysokie ciśnienie w oku
Wysokie ciśnienie w oku daje takie objawy, jak:
- bóle głowy,
- zaburzenia widzenia,
- rozmazane widzenie,
- bóle gałki ocznej,
- mroczki przed oczami.
Jeśli ciśnienie śródgałkowe jest tylko nieznacznie podwyższone, u pacjenta mogą nie występować żadne objawy.
Podwyższone ciśnienie oka a jaskra
Jaskra to choroba związana z występowaniem podwyższonego ciśnienia w oku. Wyróżnić można jaskrę z zamkniętym kątem przesądzania, w której odpływ cieczy wodnistej jest mechanicznie zablokowany przez zetknięcie się tęczówki z rogówką, a także jaskrę z otwartym kątem przesączania, w której przebiegu do niedrożności kanału odpływu cieczy wodnistej dochodzi na skutek odkładania się złogów w tak zwanym układzie beleczkowania. W wypadku tej choroby zbyt wysokie ciśnienie oka powoduje uszkodzenie nerwu wzrokowego i może prowadzić nawet do ślepoty.
Niskie ciśnienie w oku
Do objawów niskiego ciśnienia w oku, nazywanego również hipotonią gałki ocznej, zaliczają się dolegliwości bólowe gałki ocznej oraz zaburzenia widzenia. Pacjent, u którego ciśnienie śródgałkowe przybiera wartości poniżej normy, widzi jak przez mgłę. Objawy nie występują, jeżeli obniżenie ciśnienia jest niewielkie.
Jak można obniżyć ciśnienie w oku?
Jak szybko obniżyć ciśnienie w oczach? W celu obniżenia ciśnienia wewnątrzgałkowego wykorzystywane są hipotensyjne krople do oczu, posiadające w składzie takie substancje, jak beta-blokery, inhibitory anhydrazy węglanowej, prostaglandyny, sympatykomimetyki oraz pilokarpina. Często zastosowanie tylko jednego leku nie jest wystarczające, dlatego do uzyskania pożądanych efektów konieczne może być wdrożenie terapii skojarzonej. Leki obniżające ciśnienie śródgałkowe powinny być przepisane przez lekarza okulistę, który dobierze substancję czynną do indywidualnych potrzeb pacjenta i wyjaśni zasady stosowania medykamentu.
Zobacz także: Kiedy optometrysta a kiedy okulista?
Leczenie nieprawidłowego ciśnienia w oku
Najczęściej stosowaną metodą leczenia niewłaściwego ciśnienia w oczach jest farmakoterapia. W wypadku zbyt wysokiego ciśnienia stosowane są leki, które zwężają źrenice, umożliwiając szersze otwarcie kąta przesączania i w efekcie większy odpływ cieczy wodnistej, prowadząc ostatecznie do obniżenia ciśnienia. U niektórych pacjentów konieczne może okazać się zastosowanie regulującego ciśnienie w gałce ocznej leczenia operacyjnego, przybierającego formę operacji chirurgicznej lub zabiegu laserowego. Każdorazowo leczenie nieprawidłowego ciśnienia gałki ocznej musi być dostosowane do przyczyn jego występowania. U pacjentów, u których zdiagnozowane zostało nadciśnienie śródgałkowe wynikające z nieleczonej lub leczonej w sposób niewłaściwy choroby przewlekłej, niezbędne jest wykonanie pogłębionej diagnostyki przez lekarza odpowiedniej specjalizacji. Ta konieczność zachodzi przede wszystkim w wypadku osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze lub cukrzycę – leczenie zbyt wysokiego ciśnienia w oku polega u nich przede wszystkim na wdrożeniu stosownej terapii tych chorób.
