Zapaleniem spojówek określa się stan zapalny oka, a dokładniej błony śluzowej pokrywającej powierzchnię tylną powiek i część gałki ocznej. Jest to powszechnie występująca choroba okulistyczna, która dotyka zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. W jej przebiegu dochodzi do poszerzenia i wypełnienia się krwią znajdujących się w spojówce licznych naczyń krwionośnych. Wśród różnych rodzajów tej choroby wyróżnia się bakteryjne zapalenie spojówek. Towarzyszące mu dolegliwości mogą w znacznym stopniu utrudnić codzienne funkcjonowanie. Choć choroba jest z reguły niegroźna, w niektórych wypadkach istnieje ryzyko wystąpienia powikłań, które są w stanie prowadzić między innymi do pogorszenia jakości widzenia.
Bakteryjne zapalenie spojówek – co to?
Bakteryjne zapalenie spojówek to spowodowany bakterią w oku stan zapalny w obrębie spojówki, czyli części gałki ocznej, której główną funkcją jest ochrona narządu wzroku przed oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Choroba ta może mieć przebieg ostry lub przewlekły. W wariancie ostrym objawy pojawiają się gwałtownie i utrzymują się przez okres jednego, maksymalnie dwóch tygodni. Przewlekłe bakteryjne zapalenie oka może trwać nawet ponad cztery tygodnie, w jego przebiegu obserwuje się jednak mniejszą produkcję wydzieliny ropnej. Infekcja rozwija się zwykle w obojgu oczach, może się jednak zdarzyć, że zmiany chorobowe pojawiają się tylko w obrębie jednej gałki ocznej. Bakteryjne zapalenie spojówek jest, obok zapalenia alergicznego, najczęściej występującą chorobą spojówek u dorosłych.
Jak objawia się bakteryjne zapalenie spojówek?
Bakteryjne zapalenie oka objawia się zazwyczaj przekrwieniem gałki ocznej, które położone jest obwodowo i zanika w kierunku rogówki. Poszerzone na skutek choroby naczynia krwionośne przemieszczają się wraz z ruchami spojówki i bledną pod wpływem nacisku. Do typowych objawów tego rodzaju infekcji oka zaliczają się ponadto:
- zaczerwienienie spojówki,
- swędzenie powiek,
- pojawienie się wydzieliny ropnej lub surowiczo-ropnej w worku spojówkowym i worku łzowym,
- obrzęk spojówek,
- obrzęk całych powiek.
W wypadku zaawansowanej choroby na spojówkach mogą występować także krwiste wybroczyny i szaro-żółte plamy. Objawy bakteryjnego zapalenia oka mogą różnić się w zależności od tego, czy jego przebieg jest ostry, czy przewlekły.
Przeczytaj także: Wirusowe zapalenie spojówek – ile trwa i jak je leczyć?
Objawy ostrego bakteryjnego zapalenia spojówek
Ostre zapalenie spojówek o podłożu bakteryjnym zaczyna się nagle. Zmiany chorobowe pojawiają się najpierw w jednym oku. Po upływie kilku dni stan zapalny obejmuje także drugie oko. Najbardziej charakterystycznym objawem tego schorzenia jest pojawienie się wydzieliny ropnej, która powoduje sklejenie brzegów powiek. Problem ten jest widoczny szczególnie rano, zaraz po obudzeniu. Wydzielinie ropnej towarzyszy zazwyczaj znaczne przekrwienie spojówek, a także ich obrzęk, który powoduje wrażenie opadania. W przebiegu ostrego bakteryjnego zapalenia spojówek na powierzchni spojówki mogą również tworzyć się specyficzne błony.
Objawy przewlekłego bakteryjnego zapalenia spojówek
Objawy występujące przy przewlekłym bakteryjnym zapaleniu spojówek są zbliżone do tych pojawiających się w przebiegu schorzenia w wariancie ostrym, cechuje je jednak znacznie mniejsze nasilenie. Oznacza to, że przekrwienie spojówek jest mniejsze, a wydzielina ropna mniej obfita. Na skutek jej zasychania na rzęsach i brzegach powiek mogą pojawić się niewielkie łuski. W przebiegu przewlekłego zapalenia bakteryjnego istnieje ryzyko rozwinięcia się w spojówce tak zwanych brodawek spojówkowych. Są one zbudowane z przerośniętego nabłonka spojówki i powstają w spojówce powiekowej, najczęściej górnej, a także w okolicy okołorąbkowej spojówki gałkowej.
W przebiegu bakteryjnego zapalenia spojówek może również dojść do zajęcia rogówki przez stan zapalny, a także powiększenia węzłów chłonnych, jest to jednak bardzo rzadkie.
Czy bakteryjne zapalenie spojówek jest zaraźliwe?
Bakteryjne zapalenie spojówek jest zaraźliwe, dlatego należy unikać kontaktu z osobami, u których wystąpiły zmiany chorobowe. By powstrzymać transmisję bakterii i rozprzestrzenianie się infekcji konieczne jest zachowanie środków ostrożności i przestrzeganie zasad higieny. Zaleca się przede wszystkim:
- staranne mycie rąk,
- powstrzymanie się od dotykania okolic oczu,
- niedzielenie ręczników i pościeli z innymi osobami,
- powstrzymanie się przed używaniem tych samych kosmetyków i przyborów do makijażu, co inne osoby,
- niestosowanie tych samych kropli i maści do oczu, co inne osoby.
Przyczyny bakteryjnego zapalenia spojówek
Przyczyną bakteryjnego zapalenia spojówek są zazwyczaj zakażenia bakteriami z rodziny gronkowców i paciorkowców. Do najczęstszych czynników etiologicznych zaliczane są:
- Staphylococcus aureus, czyli gronkowiec złocisty,
- Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinka zapalenia płuc,
- Haemophilus influenzae,
- Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec beta-hemolizujący,
- Staphylococcus epidermidis, czyli gronkowiec z grupy gronkowców koagulazo-ujemnych.
Zapalenie spojówek może być również wywołane drobnoustrojami z rodzaju Escherichia coli i Serratia Proteus, a także chlamydiami, przede wszystkim Chlamydia trachomatis, czyli jaglicą, oraz Chlamydia oculogenitatis, która wywołuje zapalenie wtrętowe spojówek. Znane są także przypadki zachorowań wywołane innymi rodzajami bakterii. Od czynnika chorobotwórczego zależy nasilenie objawów i przebieg zapalenia spojówek.
- Powolny przebieg i niewielkie nasilenie objawów
Powolne bakteryjne zapalenie oka o nasileniu objawów od łagodnego do umiarkowanego wywołane jest zazwyczaj przez gronkowca złocistego lub drobnoustroje z rodzaju Serratia Proteus.
- Ostry i podostry przebieg o umiarkowanym nasileniu objawów
Zapalenie spojówek o ostrym lub podostrym przebiegu i nasileniu objawów od umiarkowanego do znacznego wywołane jest zazwyczaj przez dwoinkę zapalenia płuc, paciorkowca beta-hemolizującego, Haemophilus influenzae lub Streptococcus pyogenes.
- Gwałtowny przebieg o znacznym nasileniu objawów
Bakteryjna infekcja oka o gwałtownym przebiegu, rozwijająca się szybciej niż w ciągu 24 godzin, której towarzyszą objawy o znacznym nasileniu, może być wywołana przez dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) lub dwoinkę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis).
Bakteryjne zapalenie spojówek – leczenie
Leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek polega przede wszystkim na zakrapianiu oczu specjalnymi kroplami antybiotykowymi o szerokim zakresie działania.
Są to przede wszystkim fluorochinolony, aminoglikozydy i sulfonamidy. Stosowane są także chemioterapeutyki, takie jak neomycyna, ciprofloksacyna, gentamycyna oraz chloramfenikol. W wypadku zakażenia bakterią Haemophilus influenzae często istnieje konieczność wdrożenia doustnego leczenia antybiotykowego. Jest to spowodowane częstym powiązaniem infekcji oka z zapaleniem ucha środkowego, płuc i opon mózgowych. Najczęściej stosowanym w tej sytuacji lekiem jest amoksycylina wspomagana kwasem klawulanowym.
Ile trwa leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek?
Całkowite wyleczenie bakteryjnego zapalenia spojówek możliwe jest w ciągu 5–7 dni od rozpoczęcia terapii. Jeśli w tym czasie stan pacjenta się nie poprawi, lekarz okulista może zalecić odstawienie leków na okres 3–4 dni, a następnie wykonanie posiewu z worków spojówkowych z określeniem antybiogramu. Pozwala to stwierdzić, jakie bakterie wywołały zakażenie, i wdrożyć odpowiednio ukierunkowaną kurację.
Osoby, które noszą soczewki kontaktowe, na czas bakteryjnej choroby oczu muszą powstrzymać się przed ich używaniem. Dla bezpieczeństwa powinny one również wyrzucić zakażone soczewki wraz z płynem, w którym były przechowywane.
