Bielmo na oku, znane także jako leukoma, to zmętnienie rogówki spowodowane obecnością blizn. Ma postać przesłaniającej gałkę oczną mgły, która sprawia, że przeźroczysta warstwa zewnętrzna oka staje się mleczno-szara i traci swoją transparentność. W efekcie do wnętrza oka dociera znacznie mniej światła, niż powinno. Bielmo może mieć różne nasilenie. W zaawansowanej fazie schorzenie to jest łatwo dostrzegalne przez osoby trzecie, gdyż spowite mgłą oko znacząco różni się od drugiego. Obecność bielma na gałce ocznej wpływa na widzenie i może prowadzić do szeregu powikłań zdrowotnych.
Czym jest bielmo na oku?
Rogówka to zewnętrzna część oka, znajdująca się przed kolorową tęczówką. Jej zadaniem jest załamywanie i skupianie promieni świetlnych na siatkówce w celu zapewnienia ostrości widzenia. Zdrowa rogówka jest transparentna jak bezbarwne szkło. W wypadku pojawienia się bielma, dochodzi do jej zmętnienia, co znacznie utrudnia widzenie i prowadzi do problemów w codziennym funkcjonowaniu. Jakie są przyczyny występowania bielma na oku i w jaki sposób leczy się tę przypadłość?
Jak bielmo wpływa na widzenie?
U osoby dotkniętej bielmem dochodzi do spadku ostrości widzenia. Proces ten jest stopniowy, dlatego z początku przebiega niezauważenie. Bielmo sprawia, że obraz staje się niewyraźny, kontury obiektów są rozmyte i trudno jest rozpoznać kolory. Wraz z rozwojem schorzenia sprawność wzroku stale się pogarsza, by w końcu doprowadzić do całkowitej utraty widzenia w objętym zmianami chorobowymi oku. Uciążliwość wywołanych bielmem utrudnień w dużej mierze zależy od rozległości i umiejscowienia zmętnienia. Jeżeli usytuowane jest tylko na obrzeżach, odczuwany dyskomfort jest znacznie mniejszy niż w wypadku utraty przejrzystości rogówki w centralnej strefie oka.
Do czego może prowadzić bielmo na oku?
Poza pogorszeniem ostrości widzenia, bielmo na oku może prowadzić do wystąpienia takich objawów, jak:
- łzawienie,
- pojawienie się wydzieliny surowiczej, śluzowej bądź ropnej,
- ból gałki ocznej,
- podrażnienie i zaczerwienienie oka.
W niektórych przypadkach schorzenie to może ponadto powodować różnorodne powikłania zdrowotne, przede wszystkim:
- owrzodzenie rogówki,
- perforacja rogówki,
- zapalenie wnętrza gałki ocznej (endophthalmitis),
- jaskrę wtórną,
- zaćmę wtórną.
Przyczyny powstawania bielma na oku
Przyczyny powstawania bielma na oku mogą być różne. Schorzenie to rozwija się w następstwie chorób genetycznych i wad wrodzonych, różnorodnych chorób przewlekłych, infekcji i uszkodzeń mechanicznych oka, a także niewłaściwego stosowania niektórych leków.
Choroby genetyczne i wady wrodzone
U części pacjentów pojawienie się bielma na oku jest związane z występowaniem chorób genetycznych i wad wrodzonych. Zdarza się, że dzieci rodzą się ze zmętniałą rogówką. Jedną z przyczyn bielma na oku jest zespół Petersa, który stanowi zespół wad wrodzonych, polegających między innymi na nieprawidłowej budowie niektórych struktur gałki ocznej.
Choroby przewlekłe
Częstą przyczyną bielma na oku są choroby przewlekłe, takie jak nadciśnienie tętnicze i cukrzyca.
Infekcje
Za pojawienie się bielma na oku mogą być odpowiedzialne infekcje oka zarówno o podłożu bakteryjnym, jak i wirusowym. Do silnego zmętnienia gałki ocznej są w stanie doprowadzić nieleczone stany zapalne rogówki.
Uszkodzenia mechaniczne oka
Bielmo na oku może powstać w wyniku uszkodzenia mechanicznego gałki ocznej. Z tego powodu w grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby wykonujące zawód spawacza lub wchodzące w kontakt z chemikaliami mogącymi naruszać wrażliwe tkanki oka.
Niewłaściwe stosowanie leków
Bielmo na oku może być konsekwencją niewłaściwego stosowania leków, przede wszystkim kropli znieczulających na bazie proksymetakainy.
Bielmo na oku może się ponadto pojawić na skutek powikłań po operacji zaćmy, a także w związku z ostrym atakiem jaskry. Towarzyszą mu wtedy najczęściej silne dolegliwości bólowe, stan zapalny, obrzęk rogówki oraz zaczerwienienie oka.
Diagnostyka bielma na oku
Diagnostyka bielma na oku zakłada przeprowadzenie wywiadu lekarskiego oraz wykonanie takich badań, jak:
- badanie ostrości wzroku,
- badanie przedmiotowe w lampie szczelinowej, pozwalające ocenić rozległość i położenie zmian chorobowych w różnych warstwach rogówki,
- tonometria, czyli badanie ciśnienia śródgałkowego, a więc ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, generowanego przez płyn wypełniający przestrzeń między rogówką a soczewką.
W określaniu stopnia zmian chorobowych wywołanych przez obecność bielma na oku zastosowanie znajdują również metody obrazowania rogówki, przede wszystkim:
- OCT – badanie okulistyczne wykorzystujące skaning optyczny, przeprowadzane po zakropieniu oczu pacjenta kroplami rozszerzającymi źrenice,
- mikroskopia konfokalna – badanie mikroskopem konfokalnym, umożliwiające uwidocznienie dokładnej lokalizacji wszystkich zmian chorobowych w obrębie gałki ocznej,
- topografia rogówki – badanie polegające na rzutowaniu na rogówkę świetlistego wzoru i tworzeniu mapy topograficznej, która obrazuje wszelkie zaburzenia i blizny,
- pachymetria, czyli badanie umożliwiające pomiar grubości rogówki.
Zestaw takich badań można wykonać m.in. w centrum okulistycznym we Wrocławiu. W sytuacji, gdy występuje podejrzenie stanu zapalnego, diagnostyka bielma na oku wymaga ponad to identyfikacji drobnoustrojów i ich wrażliwości na antybiotyki. W określonych wypadkach może ponadto zaistnieć konieczność wykonania badań genetycznych.
Metody leczenia bielma na oku
Wybór metody leczenia zależy od przyczyny pojawienia się bielma na oku. W wypadku zmian chorobowych wywołanych infekcjami i stanami zapalnymi, najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne. W ramach terapii zachowawczej wykorzystywane są również specjalne szkła kontaktowe. Jeżeli bielmo na oku pojawiło się w przebiegu choroby przewlekłej, konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia schorzenia podstawowego. W cięższych przypadkach, gdy bielmo uległo utrwaleniu, terapia polega zazwyczaj na przeprowadzeniu interwencji chirurgicznej. Zabiegami wykonywanymi w celu usunięcia zamglenia gałki ocznej są keratektomia oraz przeszczep rogówki.
Keratektomia
Keratektomia, czyli powierzchowna abrazja rogówki, to zabieg polegający na usunięciu nabłonka rogówki, a następnie wykonaniu ablacji na odsłoniętą błonę Bowmana i zlokalizowaną pod nią istotę właściwą. Wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym, po zakropleniu oka pacjenta kroplami o działaniu anestetycznym. W zależności od zastosowanej techniki można wyróżnić keratektomię chemiczną (keratektomia fotorefrakcyjna i LASEK), keratektomię mechaniczną (EPI-LASIK i EBK) oraz keratektomię laserową (TE-PRK).
Przeszczep rogówki
U pacjentów, u których doszło do trwałego zmniejszenia przejrzystości rogówki, konieczne może być wykonanie przeszczepu rogówki, czyli keratoplastyki. Zabieg tego typu polega na zastąpieniu rogówki pacjenta rogówką pobraną od dawcy. Przeszczep przynosi zazwyczaj satysfakcjonujące efekty i wiąże się ze stosunkowo niewielkim ryzykiem odrzucenia. Zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu leczenia bielma na oku należy stosować się do zaleceń lekarza. Trzeba unikać nawet drobnych urazów rogówki i powstrzymać się przed pocieraniem oka. W wypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak ból, zaczerwienienie i podrażnienie oka, pogorszenie widzenia czy też pojawienie się wydzieliny, konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie się do lekarza. W większości wypadków możliwe jest całkowite wyleczenie bielma na oku i w efekcie odzyskanie ostrości widzenia oraz powrót do normalnej aktywności.
