Układ odpornościowy jest złożonym systemem, czuwającym na straży zdrowia. To jemu zawdzięczamy fakt, że znajdujące się dosłownie wszędzie bakterie, wirusy i inne patogeny nie atakują bez przerwy. A właściwie atakują, ale nie wywołują chorób, gdyż w zdecydowanej większości zarazki nie są wpuszczane do ustroju, albo szybko neutralizowane.
Układ immunologiczny – budowa
Organizm ma wiele zabezpieczeń. Pierwszą warstwą ochrony jest skóra, na której zatrzymywana jest większość patogenów. Kolejną jest błona śluzowa wyścielająca m.in. drogi oddechowe, w której zatrzymywane i wydalane wraz z nią są zarazki przenoszone drogą oddechową.
Właściwości bakteriobójcze mają też płyny ustrojowe takie jak łzy, ślina, mocz, czy śluz, którego zadaniem jest unieruchomienie obcych komórek. W zdecydowanej większości te zabezpieczenia są wystarczające, ale bakterie, wirusy, grzyby czy pierwotniaki mają swoje sposoby i potrafią przedrzeć się przez te zabezpieczenia.
Gdy patogen dostanie się do ustroju, nie jesteśmy bezbronni. Do obrony aktywizuje się układ immunologiczny, który składa się z wielu narządów limfatycznych pierwotnych i wtórnych. Należą do nich narządy umożliwiające produkcję przeciwciał, rozwój limfocytów, ich dojrzewanie, podziały i przemianę w czynne komórki, a także narządy stanowiące środowisko, w którym komórki mogą prawidłowo funkcjonować (węzły chłonne, tkanka limfatyczna, migdałki).
Gdy drobnoustroje przenikną do organizmu, aktywizowane są w pierwszej kolejności komórki żerne, czyli fagocyty wchłaniające i eliminujące patogeny. Fagocyty odpowiadają też za uwalnianie pirogenów, czyli substancji wyzwalającej wzrost temperatury ciała. Gorączka to kolejny sposób na eliminację zarazków.
Trzecim stopniem bariery ochronnej są limfocyty i przeciwciała, które wyzwalane są, gdy zarazki jednak zagnieżdżą się w organizmie. Wtedy uaktywniają się komórki odpowiedzialne za unicestwienie danego rodzaju patogenu. Przeciwciała są zdolne do zneutralizowania komórek i przygotowania je tak, by były łatwiejsze do eliminacji przez fagocyty.
Czym są przeciwciała?
Przeciwciała to białka wydzielane przez komórki plazmatyczne, na skutek odpowiedzi odpornościowej. Cechują się zdolnością do swoistego wiązania antygenów. Istnieje 5 klas przeciwciał (IgA, IgD, IgE, IgG oraz IgM), spośród których IgG oraz IgM stanowią podstawową klasę immunoglobulin. W testach na odporność przeciwko COVID bierze się pod uwagę właśnie te przeciwciała. Dlaczego?
Co to jest IgM?
Przeciwciała IgM pojawiają się we wczesnej fazie infekcji. Są produkowane jako pierwsze, a ich obecność świadczy o rozwijającej się chorobie, z czasem ich ilość maleje, a rośnie ilość przeciwciał IgG. Te mają za zadanie eliminację patogenów, zanim organizm wyprodukuje odpowiednią ilość kolejnych przeciwciał, a także aktywację białek występujących w osoczu. Nieprawidłowe stężenie IgM we krwi może oznaczać infekcję, ale także nowotwory układu chłonnego lub chorobę wątroby.
Jeżeli wynik testu na COVID-19 wykazuje dużą ilość przeciwciał IgM, oznacza to wczesną fazę choroby. Ich obecność można wykryć między 7 a 21 dniem infekcji COVID-19.
Co to jest IgG?
Przeciwciała IgG wytwarzane są w kolejnej fazie infekcji, mniej więcej od około 14 dni po zachorowaniu i z biegiem czasu ich liczba narasta, aż osiągnie pewien określony poziom. Przeciwciała IgG pozostają długo w organizmie, czasami nawet przez całe życie, by aktywować się niemal natychmiast po ponownym zetknięciu się z danym rodzajem patogenu i szybko go zwalczyć (w przypadku kolejnej infekcji ilość IgG gwałtownie wzrasta). Podwyższony poziom IgG obserwuje się również na skutek toczących się procesów zakaźnych, zapalnych, czy w przebiegu chorób autoimmunologicznych.
Przeczytaj też: dlaczego warto wiedzieć, czy jest się odpornym?
Kiedy ocenia się ilość przeciwciał i co oznacza dodatnie IgM, IgG
W przebiegu zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 specyficzne są przeciwciała IgA, IgM i IgG, ale to właśnie testy na przeciwciała IgM i IgG wykonuje się, by potwierdzić zakażenie, bądź przebycie choroby w przeszłości, a testy na obecność IgG służą też do określenia nabytej odporności po zaszczepieniu. Obecność przeciwciał IgA jest możliwa do wykrycia w testach ze śliny bądź z wymazu, gdyż te immunoglobuliny są składnikami śliny, łez czy śluzu.
Sprawdź: Szybkie testy na COVID-19.
Chcąc odpowiedzieć na pytanie, czy dana infekcja się rozwija po raz pierwszy, w testach poszukuje się przeciwciał IgM, natomiast chcąc stwierdzić czy do zakażenia doszło już jakiś czas temu, wykonuje się test na przeciwciała IgG. Przeprowadzając dwa testy na IgG w odstępie kilku tygodni i porównując wyniki, można uzyskać odpowiedź na pytanie, czy infekcja jest stosunkowo świeża, czy miała miejsce dawno temu.
