Wzrok pozwala na pobieranie z otoczenia informacji, które mózg wykorzystuje w procesie uczenia się, stanowi więc bez wątpienia jeden z najważniejszych zmysłów w życiu człowieka. Bez poprawnie działającego wzroku obcowanie ze światem zostaje w znacznym stopniu utrudnione. Niestety, podobnie do pozostałych narządów, tak i oczy ulegają procesom starzenia, sprawiając, że z biegiem lat zdolność do wyraźnego widzenia zaczyna zanikać. Jak dbać o wzrok, by zachować go w dobrej kondycji przez długi czas?
Wzrok u starszych osób – dlaczego ulega pogorszeniu?
Starzenie jest naturalnym procesem, któremu podlegają wszystkie narządy, ze wzrokiem włącznie. Postępujące z upływem czasu nieodwracalne zmiany powodują pogorszenie komfortu widzenia. U seniorów najczęściej pojawiają się takie dolegliwości, jak obniżenie jakości widzenia, zmęczenie oczu po wytężonej pracy, a także występowanie ciemnych plam przed oczami. Najbardziej rozpowszechnionym problemem okulistycznym, z jakim zmagają się osoby w zaawansowanym wieku, jest prezbiopia, czyli tak zwana starczowzroczność, powodująca niewyraźne widzenie obiektów znajdujących się blisko patrzącego. Powstaje ona w wyniku zmniejszenia elastyczności soczewki oka na skutek naturalnych procesów starzenia się organizmu.
Dobry wzrok przez jak najdłuższy czas
Starzenie się wzroku jest procesem nieuniknionym, którego nie sposób cofnąć, ani zatrzymać. Można jednak spowolnić jego dalszy rozwój. W tym celu należy używać odpowiednio dobranej formy korekcji, przepisanej przez specjalistę w następstwie przeprowadzenia dokładnego badania okulistycznego, a także dbać o wzrok, stosując się do szeregu porad i zaleceń.
Dbanie o wzrok – porady i zalecenia dla seniorów
Seniorzy, którzy chcą zadbać o swój wzrok i zachować komfort widzenia jak najdłużej, powinni stosować właściwie zbilansowaną dietę, chronić oczy przed promieniowaniem UV i zatroszczyć się o ich odpowiednie nawilżenie. Istotne jest ponadto zadbanie o regularną aktywność fizyczną, wykonywanie ćwiczeń oczu oraz odbywanie regularnych kontroli okulistycznych.
Właściwie zbilansowana dieta
Stosowanie właściwie zbilansowanej diety stanowi podstawę dbania o wzrok. Konieczne jest dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości wody oraz niezbędnych witamin i składników mineralnych, przede wszystkim:
- witaminy A, która odgrywa istotną rolę w odbieraniu bodźców wzrokowych w siatkówce oka i, jako silny przeciwutleniacz, zwalcza powodujące uszkodzenie wzroku wolne rodniki,
- witaminy E, która jest silnym przeciwutleniaczem i korzystnie wpływa na narząd wzroku,
- witaminy C, biorącej udział w syntezie kolagenu i zapobiegającej mogącym prowadzić do uszkodzeń wzroku miniwylewom oraz krwotokom podspojówkowym,
- selenu, biorącego udział w procesie przekształcania witaminy A w rodopsynę, która umożliwia widzenie po zmierzchu i przy słabym oświetleniu,
- luteiny, chroniącej wzrok przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki,
- kwasów tłuszczowych omega-3, które poprawiają ukrwienie nerwu wzrokowego, zmniejszają ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej i chronią przed utratą wzroku.
W jadłospisie seniorów powinny więc znaleźć się takie produkty spożywcze, jak ryby, mięso cielęce i wołowe, jaja i sery żółte, orzechy włoskie i laskowe, czerwone i pomarańczowe warzywa, między innymi pomidory, marchewka i papryka, pomarańcze grejpfruty oraz mango, a także siemię lniane i oleje roślinne, przede wszystkim olej rzepakowy i słonecznikowy. W celu właściwego zadbania o narząd wzroku zaleca się ponadto zaprzestanie spożywania alkoholu i wyrobów tytoniowych.
Ochrona przed promieniowaniem UV
Na skutek intensywnego promieniowania UV może dojść do rozwinięcia się licznych schorzeń narządu wzroku, między innymi zapalenia spojówek, zapalenia i uszkodzenia rogówki, zapalenia naczyniówki, degeneracji plamki żółtej, a nawet czerniaka oka. Długotrwałe wystawianie oczu na oddziaływanie promieni słonecznych może ponadto przyspieszyć rozwój prezbiopii. Aby zapobiegać degradacji narządu wzroku, należy więc stosować ochronę przed promieniowaniem UV. W tym celu zaleca się stosowanie filtrów UV w okularach zarówno przeciwsłonecznych, jak i korekcyjnych.
Nawilżanie oczu
Niezwykle istotnym elementem profilaktyki wzroku jest zapewnienie oczom odpowiedniego nawilżenia. W tym celu należy stosować specjalne krople do oczu z kwasem hialuronowym, który wiąże szczątkowy film łzowy, zapewniając gałkom ocznym długotrwałe nawilżenie i nie dopuszczając do ich przesuszenia.
Regularna aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna polepsza ukrwienie siatkówki, naczyniówki oraz nerwu wzrokowego i stymuluje produkcję rodopsyny, będącej barwnikowym związkiem chemicznym odpowiedzialnym za lepsze widzenie w warunkach słabego oświetlenia. W wypadku seniorów aktywność fizyczna powinna przybierać formę spacerów o umiarkowanej intensywności. Przechadzki długości 20–30 minut należy odbywać minimum trzy razy w tygodniu.
Ćwiczenia oczu
W celu zadbania o wzrok, seniorzy powinni również wykonywać proste ćwiczenia oczu. Pozwalają one usunąć napięcie mięśni gałek ocznych, zniwelować ich zmęczenie oraz poszerzyć pole widzenia. Zalecane są między innymi zataczanie oczami powolnych kręgów, rysowanie wzrokiem znaku nieskończoności, a także rozruch gałek ocznych, polegający na kierowaniu ich jak najdalej i przesuwaniu w różnych kierunkach, bez poruszania głową.
Regularne badania okulistyczne
Seniorzy powinni pamiętać o regularnych kontrolach wzroku i poddawaniu się odpowiednim badaniom okulistycznym, między innymi tonometrii, czyli badaniu pozwalającemu na zmierzenie ciśnienia w gałce ocznej. Umożliwia to zdiagnozowanie licznych chorób oraz innych problemów z widzeniem już we wczesnym stadium i szybkie wdrożenie stosownego leczenia. Badania te można wykonać w salonach okulistycznych m.in. we Wrocławiu. Co ważne, po czterdziestym roku życia kontrole wzroku należy odbywać przynajmniej raz w roku.
Dlaczego osoby starsze powinny szczególnie dbać o wzrok?
Poza pogorszeniem jakości widzenia, u osób po pięćdziesiątym roku życia znacząco wzrasta ryzyko występowania różnorodnych chorób oczu. Z tego powodu seniorzy powinni szczególnie dbać o wzrok, regularnie kontrolując jego stan w gabinecie okulistycznym i stosować się do zaleceń lekarza specjalisty. Dzięki odpowiedniej profilaktyce można w porę wykryć takie choroby i schorzenia, jak:
- zaćma, zwana także kataraktą, która polega na zmętnieniu naturalnie przejrzystej soczewki oka i powoduje obniżenie jakości wzroku niemożliwe do skorygowania przy pomocy okularów i soczewek kontaktowych (konieczne jest wykonanie operacji zaćmy), a nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty zdolności widzenia,
- jaskra, będąca chorobą nerwu wzrokowego związaną zazwyczaj z występowaniem podwyższonego ciśnienia w gałce ocznej, która powoduje widzenie tęczowych obręczy wokół punktów świetlnych, bóle oka, pogorszenie ostrości i zmniejszenie pola widzenia, a w zaawansowanym stadium całkowitą utratę wzroku,
- zwyrodnienie plamki żółtej, powodujące niewyraźne widzenie z bliska, problemy z widzeniem centralnym, falowanie i krzywienie się linii prostych i pogorszenie widzenia w nocy,
- retinopatia cukrzycowa, czyli choroba okulistyczna rozwijającą się na skutek cukrzycy, w przebiegu której dochodzi do wystąpienia patologicznych zmian w obrębie siatkówki i w efekcie zaburzenia ostrości widzenia, a nawet całkowitej lub całkowitej utraty wzroku.
Osoby w podeszłym wieku są ponadto szczególnie narażone na występowanie różnorodnych schorzeń naczyniowych, między innymi zatoru tętnicy środkowej siatkówki.
Dbanie o wzrok nabiera szczególnego znaczenia w wypadku seniorów, działania profilaktyczne warto jednak podjąć znacznie wcześniej. Wyrobienie zdrowych nawyków w młodym wieku pozwoli nie tylko zachować ostrość widzenia na dłużej, lecz także obniżyć ryzyko zachorowania na liczne choroby okulistyczne.
