Kępki żółte, znane także jako xantelasma, żółtaki lub ksantomatozy, to specyficzne zmiany skórne będące złogami cholesterolu i komórek tłuszczowych. Jak sama nazwa wskazuje, mają one żółte zabarwienie, zdarza się jednak, że przybierają pomarańczowy, brązowy lub różowawy kolor. Kępki żółte nie stanowią zagrożenia dla życia pacjenta. Zabiegi ich usunięcia przeprowadzane są głównie ze względów kosmetycznych.
Czym są kępki żółte i jak powstają? Najczęstsze przyczyny
Kępki żółte to obustronne, płaskie lub nieco wypukłe zmiany skórne o charakterze grudek różnej wielkości. W dotyku są miękkie lub półtwarde. Kępki żółte przejawiają skłonność do powolnego wzrostu i zlewania się ze sobą. Zmiany te mają tendencję do powiększania się. Występują najczęściej w pobliżu kąta wewnętrznego oka. Pojawiają się zarówno na powiekach górnych, jak i dolnych, zdarza się także, że można je zaobserwować pod okiem. Rzadziej występujące warianty xantelasmy występują na innych obszarach ciała. Są to:
- kępki żółte guzowate, pojawiające się na skórze nad stawami lub powierzchniami zgięciowymi kończyn,
- kępki żółte wysiewne, ulokowane zazwyczaj na pośladkach i powierzchniach zgięciowych kończyn,
- kępki żółte ścięgien, występujące nad ścięgnami i więzadłami, najczęściej w okolicy ścięgna Achillesa,
- kępki żółte płaskie, pojawiające się na szyi, ramionach, tułowiu i pod pachami,
- kępki żółte brodawkowate, występujące w okolicy krocza i na błonie śluzowej jamy ustnej.
Powstawanie kępek żółtych
Powstawanie kępek żółtych ma związek z pochłanianiem nadmiaru cholesterolu przez makrofagi, czyli komórki układu odpornościowego, i tworzeniem rozlokowanych w skórze komórek piankowatych, zawierających wewnątrzkomórkowe depozyty lipoprotein i estry. Główną przyczyną xantelasmy jest zaburzenie gospodarki lipidowej i nadmiar cholesterolu w organizmie. Kępki żółte pojawiają się również w przebiegu pierwotnej marskości żółciowej wątroby – przewlekłego schorzenia wątroby powodującego niszczenie wewnątrzwątrobowych przewodzików żółciowych i cholestazę, a w ostateczności prowadzącego do rozwinięcia się osteoporozy oraz marskości wątroby, a nawet nowotworu tego organu.
Zapobieganie występowaniu kępek żółtych
W celu zapobiegania występowaniu kępek żółtych konieczne jest dbanie o właściwy stan gospodarki lipidowej. Wymaga to przestrzegania zdrowej, odpowiednio zbilansowanej diety. Profilaktyka xantelasmy zakłada unikanie tłuszczów zwierzęcych oraz pokarmów wysoko przetworzonych i spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, zbóż, a także ryb i zdrowych olejów roślinnych. Zalecane jest również stosowanie suplementów z kwasami omega, ekstraktem z czerwonego ryżu i sokiem z bergamoty. Sposobem na zapobieganie powstawaniu kępek żółtych jest ponadto zwiększenie aktywności fizycznej. Jeżeli zmiana diety i ruch nie spowodują spadku poziomu cholesterolu we krwi, może być konieczne stosowanie statyn – leków powszechnie stosowanych w leczeniu hipercholesterolemii.
Kogo dotyczy ten problem?
Kępki żółte występują stosunkowo rzadko. Rozwijają się przede wszystkim u osób z podwyższonym cholesterolem całkowitym, zdarza się jednak, że z ich powodu cierpią również osoby zdrowe. Zmiany tego typu mogą się pojawić między piętnastym a siedemdziesiątym piątym rokiem życia. Szczyt ich występowania przypada zazwyczaj na czwartą i piątą dekadę życia. Problem kępek żółtych dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn. Niekiedy xantelasma jest uwarunkowana genetycznie – zmiany pojawiają się w wyniku dziedzicznej choroby zwanej hipercholesterolemią. W grupie ryzyka znajdują się ponadto osoby stosujące kortykosteroidy, tiazydowe leki moczopędne oraz niektóre betablokery.
Na czym polega diagnostyka?
Diagnostyka kępek żółtych polega przede wszystkim na obejrzeniu zmian przez lekarza. W razie wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości specjalista może zdecydować się na pobranie wycinka ze zmiany i poddanie go badaniu histopatologicznemu.
Jak leczy się kępki żółte? Drobny zabieg chirurgiczny
Kępki żółte to łagodne zmiany, przy których nie występuje ryzyko zezłośliwienia. Nie zakłócają funkcji powiek, stanowią więc problem przede wszystkim natury estetycznej. Ich usunięcie nie jest konieczne z medycznego punktu widzenia. Jeżeli dana osoba będzie jednak chciała się ich pozbyć, najbardziej skuteczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego, który pozwoli pacjentowi cieszyć się zdrowym wyglądem. Polega on na wycięciu powstałych zmian i ukryciu blizn w fałdach skóry powiek. Zabieg chirurgicznego usunięcia kępek żółtych przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. W jego trakcie pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Cała operacja zajmuje zazwyczaj od 30 do 60 minut.
Przygotowanie do zabiegu usunięcia kępek żółtych
Przed poddaniem się zabiegowi usunięcia kępek żółtych pacjent powinien wypocząć i nie nakładać makijażu twarzy i oczu. Z uwagi na bezpieczeństwo lekarz wykonujący interwencję chirurgiczną powinien być poinformowany o przyjmowaniu przez pacjenta leków rozrzedzających krew.
Postępowanie po zabiegu usunięcia kępek żółtych
Po zabiegu usunięcia kępek żółtych pacjent ma w obowiązku stosowanie się do zaleceń lekarza i regularnie aplikować przepisane mu maści przyspieszające gojenie. Po upływie od 7 do 10 dni od zabiegu usunięcia kępek żółtych pacjent musi stawić się na wizycie kontrolnej. W jej trakcie lekarz specjalista usunie szwy i oceni efekty interwencji chirurgicznej. Warto pamiętać, że problem kępek żółtych po leczeniu operacyjnym może nawracać. Dzieje się tak przede wszystkim w sytuacji, gdy gospodarka lipidowa nie została unormowana. W celu zmniejszenia ryzyka nawrotu objawów xantelasmy konieczne jest więc obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. Wymaga to wdrożenia odpowiedniej diety, zwiększenia aktywności fizycznej i, jeżeli zajdzie taka potrzeba, stosowania odpowiedniej farmakoterapii.
Zabieg chirurgicznego usunięcia kępek żółtych jest mało inwazyjny i nie wymaga długiego czasu rekonwalescencji. Może być przeprowadzony u większości pacjentów, jego wykonanie nie jest jednak możliwe u osób z nieustabilizowaną padaczką i cierpiących z powodu napadów kaszlu.
Usuwanie kępek żółtych bez użycia skalpela
Do usunięcia kępek żółtych można także zastosować metody niewymagające użycia skalpela. Należą do nich krioterapia, elektrokoagulacja, laseroterapia oraz oddziaływanie na zmiany skórne falami radiowymi.
Krioterapia
Krioterapia polega na poddaniu kępek żółtych działaniu bardzo niskich temperatur. Metoda ta usuwa powstałe zmiany skórne i zatrzymuje wzrost komórek złogów łojowych. Po zabiegu krioterapii pacjent musi odczekać od około półtora do dwóch tygodni, by wymrożona tkanka mogła się odnowić. Zaletą tej metody jest fakt, że poddane działaniu niskich temperatur kępki żółte nie odrastają.
Elektrokoagulacja
Usuwanie kępek żółtych metodą elektrokoagulacji polega na wystawieniu ich na działanie prądu elektrycznego. Regeneracja tkanek po tego typu zabiegu zajmuje zazwyczaj około półtora tygodnia.
Laseroterapia
Laseroterapia to nowoczesna metoda usuwania kępek żółtych, cechująca się wysokim poziomem bezpieczeństwa. Działaniu lasera poddawany jest wyłącznie obszar objęty xantelasmą. Metoda ta nie ingeruje w zdrowe tkanki, jest niezwykle precyzyjna, a przy tym bezdotykowa, co zapewnia sterylność zabiegu. W wypadku laseroterapii nie jest konieczne zakładanie szwów, nie występuje również krwawienie, dzięki czemu czas rekonwalescencji ulega skróceniu.
Fale radiowe
Kępki żółte można usunąć ze skóry również metodą fal radiowych. Polega ona na wystawieniu zmian skórnych na działanie elektrod i charakteryzuje się niezwykłą precyzją.
Zobacz także: Blefaroplastyka powiek we Wrocławiu
