Katarakta czyli zaćma, to choroba oczu polegająca na stopniowym mętnieniu soczewki, co prowadzi do pogorszenia widzenia. Soczewka, która w zdrowym oku jest przezroczysta, staje się nieprzejrzysta, blokując światło docierające do siatkówki. Proces ten jest naturalnym zjawiskiem starzenia się i dotyczy głównie osób starszych, choć katarakta może wystąpić również u młodszych osób w wyniku urazów lub innych schorzeń. Katarakta rozwija się stopniowo, a nieleczona może prowadzić do znacznego upośledzenia wzroku, a nawet do ślepoty.
Katarakta - przyczyny
Katarakta rozwija się głównie w wyniku naturalnego procesu starzenia się soczewki oka. Wraz z wiekiem białka w soczewce ulegają zmianom, co prowadzi do jej zmętnienia. Istnieje jednak wiele innych czynników, które mogą przyspieszać powstawanie zaćmy lub ją wywoływać. Należą do nich:
- wiek – to najczęstszy czynnik ryzyka, ponieważ większość przypadków katarakty dotyczy osób powyżej 60. roku życia
- dziedziczność – geny mogą odgrywać rolę w rozwoju zaćmy, zwłaszcza jeśli w rodzinie były przypadki choroby
- urazy oka – mechaniczne uszkodzenie oka może spowodować zmętnienie soczewki.
- długotrwałe narażenie na promieniowanie UV – brak ochrony przed słońcem może zwiększać ryzyko uszkodzenia soczewki
- choroby przewlekłe – cukrzyca i inne schorzenia metaboliczne mogą przyspieszać rozwój katarakty.
- używanie niektórych leków – długotrwałe stosowanie steroidów może prowadzić do zmian w soczewce
- palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu – nałogi te są związane z szybszym rozwojem zaćmy
- niedobory witamin – szczególnie witamin C i E, które są silnymi antyoksydantami chroniącymi oczy
Katarakta - objawy
Początkowe objawy katarakty są subtelne i mogą być niezauważalne, dlatego choroba rozwija się stopniowo. Do najczęstszych objawów należą:
- zamglone widzenie – obraz staje się niewyraźny, jakby był zasłonięty mgłą lub przesłoną
- obniżona ostrość wzroku – pacjent może mieć trudności z rozpoznawaniem szczegółów, zarówno z bliska, jak i z daleka
- problemy z widzeniem w ciemności – zmniejszona zdolność widzenia w warunkach słabego oświetlenia, np. w nocy
- oślepienie przy jasnym świetle – szczególnie w przypadku światła słonecznego lub reflektorów
- zmiany w postrzeganiu kolorów – kolory mogą wydawać się mniej intensywne, bardziej wyblakłe
- podwójne widzenie – u niektórych pacjentów występuje zjawisko podwójnego widzenia na jednym oku
- częste zmiany okularów – pacjenci mogą zauważyć, że muszą częściej zmieniać okulary, jednak nie przynosi to poprawy widzenia
Objawy te nasilają się stopniowo, w miarę jak zaćma się rozwija. W zaawansowanym stadium choroby pacjent może mieć poważne trudności z codziennym funkcjonowaniem, takim jak prowadzenie samochodu czy czytanie.
Katarakta - leczenie
Leczenie katarakty zależy od stopnia zaawansowania choroby. W początkowych stadiach pacjentom zaleca się zmiany w stylu życia, takie jak noszenie okularów przeciwsłonecznych chroniących przed promieniowaniem UV oraz dbanie o odpowiednią dietę bogatą w antyoksydanty, które mogą spowalniać rozwój katarakty. Jednak w zaawansowanych przypadkach jedyną skuteczną metodą leczenia jest operacja zaćmy. Warto zaznaczyć, że nie istnieją żadne leki ani krople, które mogą zatrzymać lub cofnąć rozwój zaćmy. Gdy objawy zaczynają poważnie wpływać na jakość życia pacjenta, konieczne jest rozważenie operacyjnego usunięcia zmętniałej soczewki.
Katarakta - operacja
Operacja zaćmy jest jednym z najczęściej wykonywanych i najbezpieczniejszych zabiegów chirurgicznych na świecie. Polega na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową (tzw. soczewką IOL). Zabieg trwa zwykle około 20-30 minut i jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym. Pacjent wraca do domu tego samego dnia i może normalnie funkcjonować już po kilku dniach rekonwalescencji.
Operacja katarakty może być wykonywana na dwa główne sposoby:
- fakoemulsyfikacja – najpopularniejsza metoda, w której zmętniała soczewka jest rozbijana na drobne fragmenty za pomocą ultradźwięków, a następnie usuwana z oka. Na jej miejsce wszczepia się sztuczną soczewkę. Zabieg ten nie wymaga dużych nacięć i jest mało inwazyjny.
- ekstrakcja zewnątrztorebkowa – ta metoda jest stosowana w bardziej zaawansowanych przypadkach zaćmy. Wymaga większego nacięcia, aby usunąć całą soczewkę w jednym kawałku, po czym implantowana jest soczewka wewnątrzgałkowa.
Pacjenci po operacji odczuwają znaczną poprawę wzroku, a ryzyko powikłań jest minimalne. Nowoczesne soczewki wewnątrzgałkowe mogą także korygować inne wady wzroku, takie jak astygmatyzm, co eliminuje konieczność noszenia okularów.
Rodzaje soczewek wewnątrzgałkowych
Podczas operacji zaćmy pacjent może wybrać rodzaj soczewki, która zostanie wszczepiona:
- soczewki jednoogniskowe – standardowe soczewki, które zapewniają ostrość widzenia na jedną odległość (np. do dali lub bliży). Pacjenci mogą potrzebować okularów do czytania lub widzenia z daleka.
- soczewki wieloogniskowe – pozwalają na ostre widzenie na różnych odległościach (bliż, dal, odległości pośrednie), co minimalizuje potrzebę noszenia okularów po operacji.
- soczewki toryczne – korygujące astygmatyzm, co pozwala na lepsze widzenie bez okularów nawet u pacjentów z tą wadą wzroku.
Katarakta to powszechne schorzenie, które dotyka głównie osoby starsze i prowadzi do stopniowego pogorszenia widzenia. Objawy, takie jak zamglone widzenie, problemy z widzeniem w nocy i podwójne widzenie, mogą znacznie obniżyć jakość życia. Operacja katarakty jest bezpiecznym i skutecznym rozwiązaniem, które pozwala przywrócić pełną ostrość wzroku. Dzięki nowoczesnym technologiom pacjenci mogą cieszyć się lepszym widzeniem i większym komfortem życia po zabiegu.
