Ortoptysta, w przeciwieństwie do okulisty czy optometrysty jest w Polsce stosunkowo mało znaną specjalizacją, choć sama w sobie skupia się na bardzo ważnym temacie w obrębie leczenia zaburzeń widzenia. Ortoptysta jest specjalistą diagnostyki i rehabilitacji zaburzeń widzenia u dzieci, w tym w szczególności problemów koordynacji widzenia, m.in. zeza. Na czym polega terapia widzenia wykorzystywana przez ortoptystów w OneDayClinic i jakie schorzenia wzroku można z jej pomocą leczyć?
Terapia widzenia w ortoptyce – jakie objawy powinny niepokoić?
Twoje dziecko ma problemy ze wzrokiem? W dobie komputerów i smartfonów nietrudno o pogorszenie ostrości wzroku zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Krótkowzroczność i dalekowzroczność to jedne z najczęściej wymienianych przez pacjentów klinik okulistycznych problemy z narządem wzroku. Warto jednak pamiętać, że niejedyne. Wiele osób cierpi na różnego rodzaju zaburzenia widzenia, w tym zaburzenia widzenia obuocznego. Zez, uciekające/leniwe oko czy niedowidzenie u dzieci to sygnał do wprowadzenia odpowiedniej diagnostyki i leczenia.
Nie trzeba chyba nikomu tłumaczyć, jak ważną funkcję spełnia narząd wzroku. To w głównej mierze dzięki niemu pobieramy informację z otoczenia, poznajemy świat. Widzenie obuoczne sprawia, że postrzegamy głębie, kształty. Jesteśmy w stanie ocenić odległość danego przedmiotu, dobrze orientujemy się w przestrzeni. Najwyższym poziomem widzenia obuocznego jest widzenie przestrzenne, inaczej stereopsja. Może się jednak zdarzyć, że ulega ona zaburzeniom. Brak widzenia przestrzennego ma dosyć charakterystyczne objawy. Mowa tutaj o m.in. nieprawidłowej ocenie odległości w polu widzenia, braku postrzegania głębi, widzenia obrazy w trójwymiarze. Pacjent może się skarżyć na bóle głowy, kłopoty z koncentracją, zmęczenie oczu podczas czytania czy korzystania z komputera. Zaburzenia widzenia przestrzennego można wykryć, zabierając dziecko na seans 3D w kinie. Osoba, która ma tego rodzaju zaburzenia widzenia, nie widzi poprawnie obrazu w 3D, może także narzekać na bóle głowy czy nudności podczas seansu.
Problemy ze wzrokiem nie tylko wpływają na jakość widzenia, ale i ogólny komfort życia. Mogą być także bezpośrednią przyczyną braku podjęcia pracy w danym zawodzie i wykonywaniu niektórych codziennych aktywności. Wspomniane zaburzenia widzenia obuocznego wykluczają możliwość pracy m.in. jako pilot czy kierowca. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie kontrolować swój wzrok i dbać o wzrok swojej pociechy.
Czy zaburzenia widzenia u dzieci są łatwe w diagnostyce? Cóż, najmłodsi raczej nie poinformują o swoich problemach ze wzrokiem, ponieważ nie mają innego wzorca widzenia, tylko swój. Zdarza się także, że zaburzenia widzenia przestrzennego nie są diagnozowane podczas standardowej wizyty u okulisty. Stąd apel specjalistów o dokładną, rozszerzoną diagnostykę kilkulatków w kierunku zaburzeń widzenia. Im wcześniej zostaną one wykryte, tym szybciej będzie wdrożone odpowiednie leczenie, a co za tym idzie – obecne problemy ze wzrokiem młodego pacjenta mogą być w przeszłości jedynie niemiłym wspomnieniem.
I tutaj kluczową rolę odgrywają rodzice i opiekunowie dziecka, którzy muszą obserwować dziecko i zwracać uwagę na niepokojące objawy. Jeśli u małego pacjenta zostanie diagnozowane zaburzenie funkcji wzrokowych, polecana jest terapia wzroku, która pomaga wyćwiczyć narząd wzroku w taki sposób, aby komfort widzenia uległ poprawie.
Ortoptysta zajmuje się leczeniem zaburzeń widzenia, w tym koordynacji widzenia oraz problemów z niedowidzeniem korzystając przede wszystkim z metod niefarmakologicznych i nieoperacyjnych. Głównym założeniem terapii jest takie wdrożenie soczewek, pryzmatów i indywidualnych ćwiczeń do codziennego życia pacjenta, by możliwa była poprawa sprawności widzenia obuocznego u dzieci bez konieczności przeprowadzania kompletnej operacji. Powodów do skorzystania z pomocy ortoptysty i terapii widzenia może być wiele, ale główną przyczyną jej stosowania są ogólne kłopoty z widzeniem u dzieci. Uwagę rodzica powinny zwrócić przede wszystkim zez (na jedno lub dwoje oczu), szybkie męczenie się podczas czytania, problemy z przenoszeniem wzroku z przedmiotów bliskich na dalekie i odwrotnie, mimowolne przybliżanie się do przedmiotów, które dziecko próbuje zobaczyć (np. telewizora, książki, zabawki), częste mrużenie i pocieranie oczu.
Wśród objawów, które powinny wydać się niepokojące i skierować rodzica wraz z dzieckiem do wizyty u okulisty, a później ortoptysty są także widoczne problemy z codziennymi czynnościami wymagającymi sprawnego widzenia obuocznego.
Dzieci z zaburzeniami widzenia mogą mieć problemy z nauką chodzenia czy jazdy na rowerze, problemy z prawidłową nauką pisania (często także powiązane z pomijaniem liter i cyfr lub błędną diagnozą dysleksji), nadwrażliwość na światło, zaburzenia psychoruchowe, trudności z koncentracją, oraz częste bóle oczu głowy. Objawów tego typu zdecydowanie nie należy bagatelizować – problemy z zaburzeniami widzenia mogą być skutecznie leczone przez ortoptystów i rozpoczęta w młodym wieku terapia często przynosi naprawdę dobre rezultaty.
Na czym polega terapia widzenia u ortoptysty?
Wszelkie problemy ze wzrokiem, połączone z takimi objawami, jak chociażby kłopoty z koncentracją czy zaburzenia psychoruchowe, to bezpośredni sygnał dla rodziców, aby szukać pomocy u specjalisty. Bardzo często jest tak, że nad diagnostyką dziecka czuwa wielu specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Wizyta u ortoptysty i podjęcie terapii zazwyczaj poprzedzone są wizytami u okulisty, lekarzy pierwszego kontaktu i często logopedów, którzy starają się wykluczyć inne przyczyny opisanych wyżej objawów. W końcu, zwykle po wielu tygodniach prób diagnozy i badań, pacjent trafia pod opiekę właściwego specjalisty, a terapia widzenia staje się główną metodą leczenia dziecka i co najważniejsze – metodą, która daje efekty. Podczas pierwszego spotkania z ortoptystą również przeprowadza się szereg badań diagnostycznych mających ustalić przyczyny problemów oraz idealny plan przebiegu terapii pozwalający na osiągnięcie optymalnych rezultatów. Pewne jest to, że ortoptyści jako specjaliści kontaktów z dzieci podchodzą do samej terapii i leczenia tak, by ani rodzic ani dziecko nie wątpiły w powodzenie terapii widzenia – niefarmakologiczna i nieoperacyjna terapia zdecydowanie dobrze wpływa na ich podejście do samego procesu leczenia.
Wśród badań wykonywanych w trakcie diagnozowania przyczyn zaburzeń widzenia u dziecka ortoptysta wykonuje między innymi:
- ocenę ostrości wzroku do dali i bliży,
- badanie ruchomości gałek ocznych,
- badanie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
- badanie zakresu i sprawności akomodacji oka,
- badanie dna oka i fiksacji,
- badanie podstawowe wady wzroku oraz diagnostykę pod kątem określenia typu zeza.
Tak przeprowadzone badania pozwalają na odpowiednie dobranie korekcji okularowej i pryzmatycznej poprawiającej sprawność wzrokową dziecka i umożliwiających leczenie zeza i niedowidzenia. Bywa też tak, że pacjent nie ma wady wzroku, a noszenie okularów nie jest konieczne. W takim przypadku terapia wzroku stanowi dla niego formę rehabilitacji, która ma przede wszystkim nauczyć go swobodnego używania oczu, przywrócić odpowiednią jakość widzenia i co za tym idzie – komfort w dniu codziennym.
Terapia wzroku, ćwiczenia wzroku to doskonała forma leczenia według schematu opracowanego dla pacjenta. Podczas terapii wykonywane są m.in. ćwiczenia gałek oczu, nauka właściwego używania oczu, widzenia obuocznego, dużą rolę w terapii odgrywają także m.in. akomodacja oka oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa. Ćwiczenia są wykonywane pod okiem specjalisty, pacjent może zostać poproszony także o samodzielne ćwiczenie w domu. Terapia widzenia polepsza sprawność widzenia, warto dodać, że jest ona przeprowadzana nie tylko u dzieci, ale i u dorosłych, którzy na przykład zauważyli u siebie pogorszenie jakości wzroku, a ich narzędziem pracy jest głównie komputer. Terapia wzroku przynosi również zadowalające efekty w przypadku pacjentów po operacjach wzroku czy różnego rodzaju urazach.
Terapia ortoptyczna krok po kroku
Po zdiagnozowaniu zaburzeń widzenia u dziecka ważne jest, by podjąć terapię ortoptyczną jak najszybciej. Sama terapia jest niczym innym jak zorganizowanym przez specjalistę planem uwzględniającym ćwiczenia rehabilitacyjne wspomagające poprawę funkcjonowania narządu wzrokowego oraz stymulujące widzenie oka niedowidzącego. Dobór idealnej korekcji okularowej będzie tu nie bez znaczenia, bo właśnie z pomocą odpowiednich okularów dziecko będzie miało szansę realnie poprawić swoją sprawność wzrokową.
W gabinetach OneDayClinic w Opolu i we Wrocławiu przy Alei Armii Krajowej zapewniamy pełną opiekę ortoptystyczną dla najmłodszych pacjentów, gwarantując najwyższą jakość terapii dzięki wieloletniemu doświadczeniu i wiedzy naszych specjalistów. Terapia widzenia nie jest wyłączną metodą leczenia zeza, ale dobrym uzupełnieniem pobudzenia obuocznego widzenia u dziecka wspomagającym jego naturalny, zdrowy rozwój.
