Dyskomfort lub ból oczu przy ekspozycji na działanie światła wskazują na występowanie fotofobii, czyli światłowstrętu. Dolegliwość ta może dotknąć każdego, niezależnie od wieku. Występuje w przebiegu różnorodnych schorzeń okulistycznych i neurologicznych oraz niektórych chorób zakaźnych. Jakie są objawy i przyczyny fotofobii? Co pomaga na światłowstręt?
Światłowstręt (fotofobia), czyli nadwrażliwość na światło
Światłowstręt, zwany również fotofobią, to nadmierna wrażliwość na światło. Wywołuje on dolegliwości bólowe oraz uczucie dyskomfortu w związku z ekspozycją oczu na światło, nawet o niewielkim natężeniu. Światłowstręt może występować w różnym stopniu natężenia – od irytacji powierzchniowej w obliczu intensywnego światła po nietolerancję większości jego źródeł. Nie ma przy tym znaczenia, czy źródła te są naturalne, czy sztuczne. Nadwrażliwość na światło występuje przede wszystkim w sytuacjach, w których dochodzi do nagłego przejścia między środowiskami o różnych jasnościach.
Światłowstręt u dzieci
Światłowstręt u dzieci wywoływany jest najczęściej chorobami oczu. Fotofobia towarzyszy zazwyczaj zapaleniu spojówek, zapaleniu tęczówki lub całej gałki ocznej, a także chorobom rogówki, wrodzonej jaskrze oraz albinizmowi. Nadwrażliwość na światło u dzieci może również wystąpić na skutek infekcji wirusowych oraz powikłań związanych z noszeniem soczewek kontaktowych lub źle dobranych okularów korekcyjnych. Fotofobia często ma także związek z podrażnieniem oczu wywołanym przebywaniem na dworze bez odpowiedniej ochrony oczu. Światłowstręt u dziecka objawia się odruchowym mrużeniem powiek lub ich całkowitym zamykaniem w miejscach, w których jest zbyt jasno. Towarzyszą mu również łzawienie i pieczenie oczu.
Światłowstręt w ciąży
Nadwrażliwość na światło to przypadłość, na jaką często skarżą się kobiety w ciąży. Jest to spowodowane zmianami, jakie zachodzą w obrębie gospodarki hormonalnej i wodnej w organizmie ciężarnej. Zaburzenia tego typu mają jednak zazwyczaj charakter przejściowy – ustępują w ostatnim trymestrze lub po porodzie. W sytuacji, gdy uczulenie na światło w ciąży ma charakter intensywny, należy skonsultować się z lekarzem okulistą.
Dowiedz się więcej z naszego wpisu: Jak ciąża wpływa na wzrok?
Objawy światłowstrętu
Podstawowymi objawami światłowstrętu są przede wszystkim:
- uczucie dyskomfortu nawet w sytuacji, gdy źródło światła nie cechuje się dużym natężeniem,
- ból oczu,
- uczucie pieczenia i kłucia w oczach,
- nadmierne łzawienie,
- odruchowe mrużenie i zamykanie oczu w kontakcie ze światłem.
Światłowstrętowi towarzyszą często także:
- ból głowy,
- zawroty głowy,
- problemy ze wzrokiem,
- problemy związane z układem trawiennym, takie jak nudności oraz wymioty.
Nadwrażliwość na światło może powodować zaburzenia w codziennym życiu zmagającej się z tą przypadłością osoby. Prowadzi do problemów adaptacyjnych zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej. Osoby z oczami wrażliwymi na światło często unikają zachowań, które mogą powodować dyskomfort, mają poczucie nieadekwatności i izolują się od reszty społeczeństwa.
Światłowstręt – najczęstsze przyczyny
Nadwrażliwość oczu na światło może mieć różne przyczyny.
Przyczyny oczne światłowstrętu
U podłoża światłowstrętu często leżą tak zwane przyczyny oczne, wśród których można wymienić przede wszystkim:
- zapalenie spojówek,
- choroby rogówki powodujące uszkodzenie jej nabłonka – zapalenie, erozje, owrzodzenie oraz dystrofie rogówki, a także ciało obce oddziałujące na tę część gałki ocznej,
- zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka – tęczówki oraz ciała rzęskowego,
- endophthalmitis, czyli zapalenie wnętrza gałki ocznej,
- aniridię, czyli beztęczówkowość,
- aphakię, czyli bezsoczewkowość,
- colombomę, czyli szczelinę tęczówki,
- jaskrę wrodzoną,
- albinizm,
- niektóre choroby siatkówki, takie jak dystrofia czopków oraz achromatopsja, czyli całkowita ślepota barwna.
Fotofobia może być również spowodowana oparzeniem oczu na skutek przebywania na słońcu, śniegu lub nad wodą bez odpowiedniej osłony oczu. Zdarza się, że rozwija się także w wyniku nieodpowiedniej higieny przy stosowaniu soczewek kontaktowych oraz mikrourazów wywołanych ich zakładaniem i zdejmowaniem. Światłowstręt może być ponadto skutkiem podania stosowanych w celach diagnostycznych i leczniczych substancji rozszerzających źrenice – atropiny, tropikamidu, fenylefryny, cyklopentolatu – oraz efektem ubocznym zażywania niektórych leków.
Przyczyny neurologiczne światłowstrętu
Zdarza się, że światłowstręt ma przyczyny neurologiczne. Przypadłość ta występuje między innymi u osób cierpiących z powodu:
- chorób ze spektrum autyzmu,
- zapalenia opon mózgowych lub mózgu,
- chorób nowotworowych ośrodkowego układu nerwowego,
- udaru mózgu,
- krwawienia podpajęczynówkowego.
Inne przyczyny światłowstrętu
Nadwrażliwość na światło to jeden z objawów aury migrenowej, czyli zespołu dolegliwości zwiastującego wystąpienie ataku migreny, a także aury padaczkowej, pojawiającej się przed napadem padaczkowym. Fotofobia towarzyszy również niektórym chorobom zakaźnym. Może wystąpić w przebiegu grypy, ospy, odry, włośnicy oraz wścieklizny, a także przy wysokiej gorące wywołanej jakąkolwiek inną chorobą. Przyczyną światłowstrętu bywa także zatrucie alkoholem etylowym lub alkoholami niespożywczymi, na przykład metanolem. Przypadłość tę mogą wywołać ponadto:
- niedobór witamin, przede wszystkim z grupy B,
- niedobór wapnia,
- choroby tarczycy, na przykład choroba Hashimoto lub nadczynność tego organu.
Nadwrażliwość na światło obserwuje się również na skutek zmęczenia oczu po długotrwałej pracy w ciemności lub wielu godzinach spędzonych przed ekranem komputera.
Nadwrażliwość na światło – leczenie
Sposób leczenia światłowstrętu zależy od przyczyn pojawienia się tej przypadłości. W sytuacji, gdy fotofobia spowodowana jest infekcją, stosowane są zazwyczaj antybiotykowe krople do oczu oraz środki przeciwzapalne. Nadwrażliwość na światło wywołana jaskrą, urazami gałek ocznych lub problemami natury neurologicznej wymaga wdrożenia leczenia stosownego dla danego schorzenia. Często oznacza to wykonanie zabiegu chirurgicznego lub zastosowanie chemioterapii.
Co pomaga na światłowstręt?
Niezależnie od przyczyny światłowstrętu, zmagające się z tą przypadłością osoby powinny unikać ekspozycji na intensywne światło. Pomocne jest używanie okularów przeciwsłonecznych zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Warto także obniżyć poziom oświetlenia w miejscu przebywania. Osoby zmagające się ze światłowstrętem powinny dbać o właściwą higienę i odpowiednie nawodnienie oczu. W razie konieczności zalecane jest stosowanie sztucznych łez, czyli specjalnych preparatów poprawiających nawilżenie gałki ocznej, które pomagają chronić oczy przed negatywnych oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
Przeczytaj także: Jaka wada wzroku kwalifikuje do orzeczenia o niepełnosprawności?
U niektórych pacjentów z fotofobią wskazane jest przeprowadzenie procedury odczulania, pozwalającej stopniowo wspierać większą jasność. Na światłowstręt pomaga również stosowanie specjalistycznych soczewek fotochromowych Rodenstock Colormatic 3 Sun. Są one wstępnie zadymione na około 50%, a pod wpływem działania promieni słonecznych zabarwiają się do około 80%. Soczewki Rodenstock Colormatic 3 Sun z powodzeniem zastępują okulary przeciwsłoneczne i są idealnym rozwiązaniem dla osób z nadwrażliwością na światło.
Domowe sposoby na światłowstręt
Wśród domowych sposobów na światłowstręt należy wymienić przede wszystkim stosowanie diety bogatej w produkty spożywcze zawierające duże ilości witamin z grupy B. Zaliczają się do nich przede wszystkim warzywa strączkowe, wątróbka, mleko oraz ryby. Warto również ograniczyć czas spędzany przed monitorem komputera, tableta, telewizora oraz smartfona. Są to bowiem urządzenia generujące dużo białego światła, które może wywoływać światłowstręt lub pogłębiać jego objawy, takie jak łzawienie i szczypanie oczu.
