Niebieskie światło stanowi część widma światła widzialnego. Charakteryzuje się najkrótszą długością fali, a równocześnie najwyższą energią świetlną. Światło niebieskie jest naturalnym zjawiskiem, niezwykle istotnym dla regulacji cyklu dobowego, gdyż utrzymuje stan czuwania w ciągu dnia. Długotrwałe oddziaływanie tego światła na organizm ludzki może jednak prowadzić do przemęczenia oczu, zaburzenia rytmu snu, a w niektórych przypadkach także do uszkodzenia siatkówki i zwyrodnienia plamki żółtej oka. Jest to spowodowane bliskością niebieskiego światła do spektrum ultrafioletu, który wykazuje szkodliwość dla komórek w ciele człowieka. Jak chronić wzrok przed negatywnym wpływem niebieskiego światła?
Źródła niebieskiego światła
Niebieskie światło może pochodzić zarówno z naturalnych, jak i sztucznych źródeł. Naturalnym źródłem światła tego typu jest słońce, z kolei wśród źródeł sztucznych należy wymienić przede wszystkim:
- żarówki energooszczędne,
- wysokoprężne lampy wyładowcze,
- ekrany urządzeń cyfrowych, takich jak komputery, laptopy, tablety, smartfony, GPS, telewizory.
Największą ilość sztucznego światła niebieskiego emitują ekrany LED, korzystające z technologii opartej na półprzewodnikach, zwanych również diodami.
Oddziaływanie niebieskiego światła na człowieka
Oddziaływanie niebieskiego światła na człowieka może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.
Pozytywne skutki oddziaływania niebieskiego światła na człowieka
Odpowiednia ilość niebieskiego światła jest konieczna dla utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego. Światło to odgrywa kluczową rolę w regulacji dziennej aktywności człowieka, wysyła bowiem do mózgu informację o tym, jaka jest pora dnia. Pomaga utrzymać koncentrację i wydajność organizmu, zapewnia także dobre samopoczucie.
Negatywne skutki oddziaływania niebieskiego światła na człowieka
Nadmierna ekspozycja na niebieskie światło wiąże się z wystąpieniem negatywnych skutków dla zdrowia. Może prowadzić do zaburzenia procesu wytwarzania melatoniny, czyli hormonu odpowiadającego za obniżenie temperatury, poziomu glukozy i ciśnienia krwi, który stanowi gwarant spokojnego snu i prawidłowego rytmu dobowego człowieka. Osoby wystawione na działanie niebieskiego światła w późnych godzinach wieczornych często doświadczają więc nadmiernego pobudzenia organizmu i mają problemy z zasypianiem.
Skutki długiego przebywania przed ekranem z niebieskim światłem dla wzroku
Wysokoenergetyczne pasma światła są szkodliwe dla gałek ocznych. Wystawienie oczu na długotrwałe oddziaływanie niebieskiego światła stanowi więc poważne zagrożenie dla zdrowia narządu wzroku. Przebywanie przed ekranem przez długi czas prowadzi do:
- zmęczenia wzroku,
- uczucia suchości i pieczenia oczu,
- łzawienia,
- pogorszenia jakości widzenia,
- zamglenia wzroku i problemów z ustawieniem ostrości,
- bólu gałek ocznych,
- zaczerwienienia oczu,
- problemów z mruganiem,
- występowania bólów głowy spowodowanych nadmierną i nieprzerwaną aktywnością nerwów wzrokowych dążących do zakomodowania oka.
Nadmiar niebieskiego światła ma szkodliwy wpływ na procesy metaboliczne zachodzące w siatkówce oka i może prowadzić do zwyrodnienia plamki żółtej. Powoduje bowiem rozkład retinalu, czyli molekuł wykorzystywanych przez fotoreceptory oka, na cząsteczki o toksycznym działaniu. Prowadzi to do stałego uszkodzenia fotoreceptorów w gałkach ocznych i w efekcie do upośledzenia narządu wzroku. Proces ten zachodzi stopniowo. Pierwszym objawem jest występowanie mroczków w polu widzenia. Z czasem mroczki te stają się bardziej uciążliwe i zaczyna im towarzyszyć pogorszenie widzenia z bliskich odległości.
Jak chronić wzrok przed negatywnym wpływem niebieskiego światła?
Całkowita eliminacja niebieskiego światła z otoczenia jest nie tylko niemożliwa, lecz również niewskazana. Z uwagi na zdrowie oraz komfort człowieka zalecane jest jednak ograniczanie jego nadmiaru w codziennym życiu. Można tego dokonać poprzez zmianę ustawień ekranu komputera i smartfona, zakup telewizora nowej generacji, robienie przerw podczas korzystania z ekranów urządzeń elektronicznych, a także stosowanie właściwej diety oraz, przede wszystkim, korzystanie ze specjalnych soczewek z filtrem.
Zmiana ustawień ekranu komputera
W celu zapewnienia ochrony wzroku przed negatywnym wpływem niebieskiego światła warto zmienić ustawienia ekranu komputera. Wskazane jest przejście na tryb nocny lub zastosowanie specjalnych filtrów antyrefleksyjnych.
Zmiana ustawień smartfona
W wypadku smartfonów wpływ niebieskiego światła na narząd wzroku można ograniczyć, przestawiając urządzenie w tryb ochrony wzroku. Dostępne są ponadto bezpłatne aplikacje, które automatycznie przyciemniają ekran telefonu i blokują nadmiar niebieskiego światła.
Zakup telewizora nowej generacji
Osoby, które dużo czasu spędzają przed ekranem telewizora, powinny zdecydować się na zakup urządzenia nowej generacji, wyposażonego w nowoczesny ekran w technologii OLED (ang. Organic Light-Emitting Diode), który emituje aż dwa razy mniej światła niebieskiego od standardowych monitorów LCD.
Robienie przerw podczas korzystania z ekranów urządzeń elektronicznych
Najlepszym sposobem na zminimalizowanie negatywnego wpływu światła niebieskiego na narząd wzroku jest ograniczenie czasu spędzanego przed ekranami urządzeń elektronicznych. W wypadku osób pracujących przy komputerze jest to jednak niewykonalne. Rozwiązaniem jest więc robienie częstych przerw podczas korzystania z urządzeń elektronicznych. Warto przy tym zastosować zasadę 30 – 20 – 10, która sprowadza się do tego, by po każdych 30 minutach wysiłku wzrokowego robić 20 sekund przerwy, w trakcie których należy patrzeć na obiekty znajdujące się w odległości co najmniej 10 metrów od osoby patrzącej. Podczas przerwy warto również sięgnąć po jogę oczu, czyli proste ćwiczenia, które pozwalają zniwelować zmęczenie wywołane długotrwałym wpatrywaniem się w ekran. Najprostszym ćwiczeniem jest rozruch gałek ocznych, który polega na kierowaniu ich jak najdalej i przesuwaniu wzroku w różnych kierunkach bez poruszania głową. Można również zataczać oczami powolne kręgi lub rysować wzrokiem znak nieskończoności. Dzięki jodze oczu daje się usunąć napięcie mięśni oczu i poszerzyć pole widzenia.
Stosowanie właściwej diety
W ochronie wzroku przed niekorzystnym działaniem niebieskiego światła istotną rolę odgrywa również sposób odżywiania. Zalecane jest stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety, bogatej w kwasy omega 3, witaminy C, E i A, a także selen i luteinę.
Korzystanie z soczewek z filtrem
Doskonałym sposobem na ograniczenie oddziaływania niebieskiego światła na gałki oczne i ochronę wzroku przed jego wpływem jest korzystanie ze specjalnych soczewek z filtrem. Mają one delikatnie żółte zabarwienie, które jest niemal niedostrzegalne zarówno dla użytkowników okularów, jak i postronnych osób. Soczewki tego typu zapobiegają nadmiernemu wysiłkowi wzrokowemu i poczuciu dyskomfortu. Równocześnie zmniejszają ryzyko wystąpienia niebezpiecznych dla zdrowia, nieodwracalnych zmian wywołanych oddziaływaniem na oczy niebieskiego światła emitowanego przez monitory. Dzięki korzystaniu z soczewek okularowych z filtrem niebieskiego światła można uchronić oczy przed pieczeniem i zaczerwienieniem, a także zwyrodnieniami plamki żółtej, które mogą prowadzić do trwałej ślepoty. Ich stosowanie pozwala ponadto przeciwdziałać zaburzeniom cyklu dobowego i pomaga zachować właściwą higienę snu.
W celu zapewnienia narządowi wzroku właściwej ochrony przed negatywnymi skutkami oddziaływania niebieskiego światła konieczne jest również odbywanie regularnych wizyt kontrolnych u lekarza okulisty. OneDayClinic oferuje m.in. badania okulistyczne we Wrocławiu - przeprowadzamy je, aby ocenić zakres problemów ze wzrokiem. Jest to wskazane szczególnie w wypadku osób spędzających dużą ilość czasu przed ekranami urządzeń elektronicznych.
