Badanie OCT, znane również jako optyczna koherentna tomografia dna oka, to nowoczesne badanie z grupy badań obrazowych, pozwalające na dokonanie oceny stanu narządu wzroku. Umożliwia ono uzyskanie modelu przekroju tkanki oraz dokładny pomiar grubości siatkówki, czym wyróżnia się na tle innych badań diagnostycznych, które dają wyłącznie obraz powierzchni gałki ocznej. Optyczna koherentna tomografia oka jest w pełni bezinwazyjna, co niewątpliwie stanowi jedną z jej największych zalet. Ta cecha OCT sprawia, że badanie to może zastąpić angiografię fluoresceinową, wiążącą się z koniecznością dożylnej aplikacji kontrastu.
Kiedy wykonuje się OCT oka?
Badanie OCT oka wykonywane jest przede wszystkim w:
- diagnostyce schorzeń siatkówki,
- rozpoznawaniu i leczeniu jaskry,
- profilaktyce i diagnostyce zmian chorobowych plamki żółtej.
Przebieg OCT
Badanie okulistyczne OCT wykorzystuje skaning optyczny. Jest nieinwazyjne i bezbolesne, nie wymaga też od pacjenta żadnego poprzedzającego wizytę w gabinecie lekarskim przygotowania. Na około 15-20 minut przed przystąpieniem do badania lekarz okulista zakrapia oczy pacjenta specjalnymi kroplami rozszerzającymi źrenice. Są to najczęściej preparaty, których składnikiem czynnym jest atropina. Dzięki rozszerzonym źrenicom lekarz specjalista ma możliwość dokonania dokładnych oględzin dna oka oraz plamki żółtej. W celu rozpoczęcia badania pacjent sadzany jest naprzeciwko aparatu diagnostycznego i proszony o oparcie głowy na specjalnej podpórce oraz zaniechanie wykonywania jakichkolwiek ruchów. Następnie przeprowadzający diagnostykę lekarz okulista obserwuje na ekranie dno oka i rejestruje przekrój wybranych elementów. Badanie OCT trwa zwykle od kilku do kilkunastu minut. Po jego zakończeniu pacjent w niedługim czasie może wrócić do normalnego funkcjonowania.
Odczytanie wyników badania
Celem optycznej koherentnej tomografii dna oka jest ocena morfologii gałki ocznej. Przeprowadzający czynności diagnostyczne lekarz okulista odnotowuje wszelkie zmiany w obrębie przekroju oka oraz jego struktur. Wynik badania wskazuje ewentualne odchylenia od normy wzorcowej i umieszcza je na skali, na której wyodrębnione są trzy obszary:
- zielony, oznaczający normę,
- żółty, wskazujący wartości graniczne,
- czerwony, wskazujący na nieprawidłowości.
Na wydruku z badania widoczna jest przebiegająca przez wymienione obszary czarna linia. Wskazuje ona aktualny stan zdrowia narządu wzroku pacjenta. W tym miejscu należy zaznaczyć, że nie każdy wynik OCT poniżej normy stanowi powód do niepokoju. Pacjent powinien powstrzymać się od samodzielnej interpretacji odczytów i nie wyciągać pochopnych wniosków. Analizę wyników optycznej koherentnej tomografii dna oka należy pozostawić specjalistom. Po ich odczytaniu zdecydują oni o dalszym postępowaniu – zlecą obserwację i regularne kontrole okulistyczne lub przeprowadzenie dodatkowych badań, bądź, jeżeli zajdzie taka potrzeba, wdrożą stosowne leczenie.
Co można sprawdzić dzięki OCT oka?
Badanie OCT oka jest niezwykle dokładne. Jego precyzja jest porównywalna do mikroskopowej analizy wycinka tkanki pozyskanego drogą biopsji. Dzięki OCT możliwe jest dokonanie analizy współczynnika odbicia światła od poszczególnych warstw siatkówki. Pozwala to na sprawdzenie zarówno przedniej, jak i tylnej części gałki ocznej, i wykrycie zachodzących w nich zmian chorobowych. Optyczna koherentna tomografia oka umożliwia również przeprowadzenie dogłębnej analizy kondycji tarczy nerwu wzrokowego i ocenę wielkości uszkodzenia znajdujących się w nim włókien. Poprzez wykonanie OCT oka można zdiagnozować:
- zmiany grubości siatkówki,
- zmiany jaskrowe,
- nowotwory narządu wzroku,
- różnorodne choroby siatkówki oka,
- makulopatię cukrzycową,
- idiopatyczne teleangiektazje,
- zapalenia błony naczyniowej oka.
Badanie to pozwala również sprawdzić stan plamki żółtej. Dzięki niemu udaje się wykryć ewentualne obrzęki, takie jak obrzęk torbielowaty, oraz zwyrodnienie plamki, znane jako AMD. Schorzenie to dotyka zwykle osób po pięćdziesiątym roku życia. W jego przebiegu dochodzi do powstania zmian chorobowych w siatkówce, przede wszystkim druzów i przegrupowań barwnika. Badanie OCT sprawdza się przede wszystkim jako metoda kontrolna w wypadku wysiękowej postaci AMD, wymagającej zastosowania terapii doszklistkowej, która musi być prowadzona do końca życia pacjenta.
Zalecenia do wykonania OCT
Wykonanie badania OCT oka zalecane jest osobom, u których zdiagnozowano lub podejrzewa się występowanie:
- obrzęku plamki żółtej,
- otworu w plamce żółtej,
- związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej,
- zwłóknienia przedplamkowego,
- makulopatii cukrzycowej,
- centralnej retinopatii surowiczej.
Optyczną koherentną tomografię dna oka wykonuje się również u osób ze zdiagnozowaną cukrzycą. Zalecenie to wynika z występującego w wypadku tych pacjentów zwiększonego ryzyka utraty wzroku. Badanie OCT powinno się również przeprowadzić u osób:
- z nadciśnieniem tętniczym,
- z wadami wzroku, przede wszystkim wysoką krótkowzrocznością,
- cierpiących z powodu nawracających migren,
- odczuwających ucisk na gałkę oczną,
- odczuwających ból gałki ocznej,
- u których daje się zaobserwować wytrzeszcz oczu.
Zalecenie do wykonania optycznej koherentnej tomografii dna oka stanowią ponadto nietypowe doznania wzrokowe – nagłe błyski, zaćmienia, mroczki, zawężenie pola widzenia, a także podwójne widzenie – mogące wskazywać na występowanie zaburzeń w obrębie siatkówki. Badanie OCT oka przeprowadzane jest również profilaktycznie u kobiet w trzecim trymestrze ciąży, jeżeli posiadają one dużą wadę wzroku, oraz u osób w podeszłym wieku, szczególnie jeśli występuje u nich wysokie ryzyko rozwoju jaskry.
Kto wykonuje OCT oka?
OCT oka wykonuje lekarz okulista posiadający odpowiednią wiedzę oraz przeszkolenie pozwalające mu na obsługę wykorzystywanego przy badaniu specjalnego aparatu. Urządzenie to umożliwia dokonanie dokładnych oględzin zarówno przedniej, jak i tylnej części gałki ocznej wraz z plamką żółtą. Przy pomocy aparatu do badania OCT lekarz okulista kieruje do wnętrza oka wiązkę światła, która przenika przez struktury gałki ocznej bądź jest przez nie odbijana. Specjalista następnie obserwuje na monitorze utworzony dzięki badaniu obraz oka i jest w stanie wyciągnąć odpowiednie wnioski w celu ostatecznego postawienia diagnozy.
Gdzie można zrobić OCT?
Badanie OCT oka można zrobić w wybranych gabinetach okulistycznych. We Wrocławiu optyczna koherentna tomografia dna oka wykonywana jest w OneDayClinic przy ul. Strzegomskiej – w pełni rozwiniętej, kompleksowej placówce, zapewniającej dostęp do najlepszych specjalistów z dziedziny okulistyki i optometrii.
Nieinwazyjność badania OCT oka sprawia, że powrót do normalnego funkcjonowania następuje bardzo szybko po zakończeniu czynności diagnostycznych. Pacjenci muszą mieć jednak świadomość, że w wyniku podania kropli rozszerzających źrenice będą doświadczać zwiększonej wrażliwości na bodźce wzrokowe, przede wszystkim światło, i ogólnego pogorszenia widzenia. Objawy te ustępują po kilku godzinach, do tego czasu jednak czytanie i wykonywanie innych czynności wymagających precyzji widzenia jest znacznie utrudnione, a w wielu wypadkach wręcz niemożliwe. Ze względów bezpieczeństwa pacjenci powinni więc udać się na badanie OCT z osobą towarzyszącą.
