Wzrok jest zmysłem umożliwiającym pobieranie z otoczenia informacji, które mózg wykorzystuje w procesie uczenia się. Na skutek różnorodnych chorób i schorzeń może jednak dojść do jego upośledzenia. Widzenie utrudniają również wady wzroku, takie jak krótkowzroczność, dalekowzroczność oraz astygmatyzm, które mogą występować nawet u małych dzieci. W celu zapewnienia poprawnego rozwoju młodych ludzi, konieczne jest regularne wykonywanie badań okulistycznych i, jeżeli zajdzie taka potrzeba, dobranie odpowiedniej metody korekcji wzroku. Czym kierować się przy wyborze okularów dla dziecka?
Kiedy zacząć badać wzrok u dzieci?
Pierwsze badanie wzroku u dziecka należy wykonać w ciągu 72 godzin od jego narodzin. Służy ono wykrywaniu poważnych chorób oczu, między innymi zaćmy wrodzonej. Na wypadek, gdyby anomalie w obrębie narządu wzroku nie zostały wykryte podczas pierwszych testów, badanie zostaje powtórzone między szóstym a ósmym tygodniem życia niemowlęcia. Regularne kontrole okulistyczne należy zacząć przeprowadzać, gdy dziecko osiągnie wiek dwóch lat. Okres między drugim a trzecim rokiem życia jest bowiem okresem szybkiego rozwoju i może wtedy dojść do rozwinięcia się różnorodnych wad wzroku.
Badania wzroku wykonywane u dzieci
U dzieci wykonywane są przede wszystkim takie badania wzroku, jak badanie refrakcji, badanie czerwonego refleksu, baranie odruchu źrenic oraz badanie ruchomości gałek ocznych.
Badanie refrakcji
Badanie refrakcji umożliwia określenie ostrości wzroku dziecka. Dzięki niemu można stwierdzić, czy zachodzi konieczność stosowania okularów korekcyjnych. Badanie refrakcji przeprowadzane jest po uprzednim podaniu kropli rozszerzających źrenice i porażających akomodację, które pozwalają lekarzowi okuliście dokładnie obejrzeć tylną powierzchnię gałki ocznej dziecka i ocenić ewentualną wadę wzroku.
Badanie czerwonego refleksu
Badanie czerwonego refleksu przeprowadzane jest przy pomocy wziernika ocznego, czyli oftalmoskopu. Wykonuje się je u niemowląt i dzieci, które nie ukończyły jeszcze trzeciego roku życia. Celem badania czerwonego refleksu jest wykrycie ewentualnych objawów białej źrenicy.
Badanie odruchu źrenic
Badanie odruchu źrenic polega na bezpośrednim skierowaniu światła na źrenicę w celu sprawdzenia jej reakcji. Jeżeli źrenica nie zmniejszy się natychmiast po zarejestrowaniu obecności światła, może być to oznaką występowania różnorodnych problemów z narządem wzroku i wskazywać na konieczność przeprowadzenia dalszej diagnostyki.
Badanie ruchomości gałek ocznych
Badanie ruchomości gałek ocznych służy sprawdzeniu, czy dziecko jest w stanie skupić wzrok na określonym przedmiocie, a następnie określeniu reakcji wzrokowych małego pacjenta poprzez poruszanie tym przedmiotem i ustawianie go w różnym położeniu. Dzięki temu badaniu możliwa jest ocena elastyczności mięśni gałek ocznych i zakresu ich ruchomości.
Co jaki czas należy wykonywać badanie wzroku u dzieci?
Badanie wzroku u dzieci należy wykonywać przynajmniej raz w roku. Jeżeli u małego pacjenta została zdiagnozowana wada wzroku, kontrolne badania okulistyczne warto przeprowadzać co sześć miesięcy. Jest to szczególnie ważne przy krótkowzroczności. Dodatkowo, częstsze wizyty w gabinecie okulistycznym są wskazane w wypadku wcześniaków oraz dzieci z rodzin z historią chorób narządu wzroku. Regularne badania stanowią istotny element profilaktyki zdrowotnej. Pozwalają wcześnie wykrywać choroby i schorzenia, które mogą zagrażać nie tylko zdrowiu, lecz także życiu dziecka.
Najczęściej występujące schorzenia i choroby oczu u dzieci
Wśród najczęściej występujących schorzeń i chorób oczu u dzieci należy wymienić zapalenie spojówek, jęczmień, gradówkę oraz zeza.
Zapalenie spojówek
Zapalenie spojówek to stan zapalny błony śluzowej pokrywającej powierzchnię tylną powiek i część gałki ocznej. Objawia się przede wszystkim obrzękiem, zaczerwienieniem, pieczeniem i świądem oka, światłowstrętem, nadmiernym łzawieniem oraz pojawieniem się wydzieliny ropnej. Można wymienić cztery rodzaje zapalenia spojówek:
- alergiczne, wywoływane przez alergeny, które pobudzają organizm do wytwarzania histaminy,
- bakteryjne, o przebiegu ostrym lub przewlekłym,
- wirusowe, występujące samodzielnie lub stanowiące jeden z objawów szerszej infekcji wirusowej,
- grzybicze, najczęściej stanowiące powikłanie długotrwałej kuracji antybiotykowej lub rozwijające się na skutek przeniesienia zakażenia z innych części ciała.
Jęczmień
Jęczmień to grudkowy ropień na powiece oka, kształtem przypominającą ziarnko zboża. Dolegliwość ta zazwyczaj spowodowana jest dotykaniem i pocieraniem oczu brudnymi rękoma. Jęczmień powoduje zwykle ból oka oraz świąd. W wypadku, gdy towarzyszy mu duży obrzęk, może również ograniczać pole widzenia.
Gradówka
Gradówka na oku to zgrubienie przybierające formę grudki na powiece. Powstaje na skutek zatkania ujścia gruczołów Meiboma, wydzielających substancję utrzymującą prawidłowe natłuszczenie brzegów powiek. Jest to zazwyczaj spowodowane zakażeniem bakteriami gronkowca. Gradówce towarzyszą zaczerwienienie i obrzęk powieki, a często także podrażnienie powierzchni gałki ocznej. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się również dolegliwości bólowe i zaburzenia ostrości widzenia.
Zez
Zez to zaburzenie widzenia jednoocznego i obuocznego, spowodowane nieprawidłowym ustawieniem i ruchomością gałek ocznych. Dotknięte nim osoby doświadczają dwojenia. W zależności od rodzaju zaburzenia, widziane przez nie obrazy mogą znajdować się obok siebie, pod lub nad sobą bądź być przesunięte pod różnym kątem względem siebie. Wyróżnia się trzy typy zeza – ukryty, jawny towarzyszący oraz jawny nietowarzyszący, zwany także porażennym.
Częstym zaburzeniem widzenia, występującym u 5% dzieci w wieku przedszkolnym i 9% wszystkich dzieci w wieku szkolnym, jest również krótkowzroczność. Polega ona na dobrym widzeniu z bliska i słabszym widzeniu obiektów znajdujących się w odległości, które jawią się jako rozmyte. Krótkowzroczność spowodowana jest skupianiem się docierających do gałki ocznej wiązek światła przed siatkówką, zamiast na jej powierzchni.
Jak dobrać odpowiednie okulary dla dziecka?
Kupując okulary dla dziecka, należy wybrać zarówno odpowiednie szkła, jak i właściwie dopasowane oprawki.
Dobór szkieł okularowych
Właściwie dobrane szkła okularowe umożliwiają korektę wzroku dziecka. Muszą więc być dobrane indywidualnie przez okulistę dla dzieci, np. we Wrocławiu, z uwzględnieniem charakterystyki posiadanej przez małego pacjenta wady. Soczewki okularów dla dziecka powinny gwarantować komfort i bezpieczeństwo użytkowania. Istotne jest, by charakteryzowała je wytrzymałość i wysoka odporność na uszkodzenia. Najlepszym rozwiązaniem dla dzieci są lekkie soczewki plastikowe, wyposażone w specjalną utwardzającą powłokę zapobiegającą zarysowaniom oraz filtr UVA/UVB, chroniący oczy przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Dobrym pomysłem może być również wybór szkieł okularowych z powłoką antyrefleksyjną. Chroni ona wzrok przed negatywnym wpływem niebieskiego światła emitowanego przez ekrany urządzeń elektronicznych, takich jak smartfony, tablety, laptopy i ekrany komputerów oraz telewizory.
Dobór oprawek okularowych
Dobór odpowiednich oprawek okularowych decyduje o komforcie dziecka. Ważne jest, by były one lekkie i wygodne, a zarazem wytrzymałe i odporne na wyginanie, rozciąganie oraz innego rodzaju uszkodzenia mechaniczne. Muszą ponadto dobrze przylegać do nosa i nie zsuwać się podczas codziennych aktywności. Nie bez znaczenia pozostaje również wielkość oprawek okularowych. Powinny one być wystarczająco duże, by uniemożliwić dziecku patrzenie ponad nimi, a równocześnie nie opierać się na policzkach, gdyż może to stanowić źródło dyskomfortu.
Jak dobrze dobrane okulary przekładają się na codzienny komfort dziecka?
Dobór odpowiednich okularów pozwala zapewnić dziecku wyraźne widzenie, poprawia codzienny komfort i zmniejsza ryzyko rozwoju chorób oczu w dorosłym życiu. Umożliwia ponadto poprawny rozwój młodego człowieka. Odpowiednia korekcja wzroku zapobiega bowiem problemom z czytaniem, pisaniem i nauką, a także wynikającym z niedowidzenia ograniczeniom możliwości intelektualnych i poznawczych małego człowieka, które mogą prowadzić do rozwoju takich zaburzeń, jak dysleksja i dysgrafia.
