Wśród wielu specjalistów zajmujących się badaniem wzroku zawód ortoptysty zajmuje szczególne miejsce – jest nieoceniony przy wykrywaniu i leczeniu zaburzeń widzenia obuocznego zwłaszcza u dzieci. Ta profesja, choć wcale nie jest nowa, pozostaje stosunkowo mało znana na polskim rynku, a wiele osób nie ma pojęcia o jej istnieniu. W tym artykule przedstawimy zatem, kim jest ortoptysta, co robi i kiedy udać się do tego specjalisty.
Problemy z oczami? Pojawia się pytanie: do kogo się udać?
Okulista to pierwszy specjalista, do którego udajemy się w razie jakichkolwiek problemów ze wzrokiem zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Ten jednak, pomimo szerokiej wiedzy i doświadczenia w leczeniu chorób wzroku może, w konkretnych przypadkach, skierować swojego pacjenta do kolejnego specjalisty skupiającego się wyłącznie na konkretnych chorobach lub wadach wzroku.
Jednym z takich specjalistów będzie ortoptysta – specjalista leczenia zeza, współpracujący najczęściej z dziećmi i skupiający się na przywróceniu współpracy obu gałek ocznych. Choć w Polsce mało znany, jego rola w okulistyce jest niezwykle ważna.
Kim jest ortoptysta?
Zawód ortoptysty jest w Polsce mało rozpoznawalny, ale specjalizacja ta ma ogromne znaczenie dla leczenia poważnych problemów ze wzrokiem. Ludzkie oko pracuje nie tylko nad tym, by utrzymać ostrość obrazu czy wyraźne widzenie tekstu, ale także stereoskopię, czyli możliwość widzenia 3D oraz współpracy z drugim okiem. Gdy ostatnie zadanie nie udaje się najlepiej, mamy do czynienia z zezem – trudnościami z widzeniem obuocznym i współpracą gałek ocznych. Ortoptysta to specjalista, dzięki któremu możliwe jest wyeliminowanie lub znaczne poprawienie problemów, jakie mogą pojawiać się w związku z zezem.
Co robi ortoptysta? Specjalista ten, po ukończeniu szkoły policealnej w zawodzie ortoptysta (2 lata) i zdaniu egzaminu państwowego przygotowany jest do wykonywania badań ortoptycznych i części okulistycznych, a także dobierania pomocniczych akcesoriów optycznych, prowadzenia ćwiczeń ortoptycznych, współpracy z okulistą, prowadzenia terapii i podejmowania działań profilaktycznych. Może pracować zarówno z dziećmi, jak i z dorosłymi.
Ortoptysta – specjalista mało znany na rynku polskim
Duże rozdrobnienie wśród zawodów medycznych związanych z szeroko pojętą okulistyką sprawia, że dla pacjentów nazewnictwo poszczególnych specjalizacji może być kłopotliwe. Z reguły, w powszechnym rozumieniu, idąc na badania wzroku, idzie się do okulisty, a że de facto jest to ortoptysta, optometrysta, czy optyk, tego już wiele osób nie rozróżnia. Z tego względu ortoptysta jest mało znanym zawodem, choć przecież w Polsce istnieje już kilkadziesiąt lat.
Czym w ogóle jest ortoptyka? Choć nazwa brzmi nieco egzotycznie i można sobie na niej „połamać język”, to jej definicja jest całkiem prosta. To dziedzina okulistyki, zajmująca się diagnozowaniem, badaniem, leczeniem oraz rehabilitacją obuocznego zaburzenia widzenia przestrzennego. Ortoptyka znajduje zastosowanie w diagnozie i terapii dzieci oraz dorosłych takich zaburzeń jak: zez i uciekanie oka, niedowidzenie, osłabione widzenia obuoczne, nieprawidłowa akomodacja oka, zaburzenia fiksacji czy zaburzenia widzenia stereoskopowego.
Najważniejsze zadania ortoptysty – jak wygląda leczenie zeza?
Ortoptysta specjalizuje się w leczeniu zeza, ale nie tylko. Problemy ze współpracą gałek ocznych mogą objawiać się zezem, ale także niedowidzeniem, zaburzoną zbieżnością oczu, niesprawną akomodacją oraz trudnościami z uzyskaniem głębi obrazu. Wszystkie te problemy jest w stanie zdiagnozować ortoptysta, który opracuje indywidualny program leczenia i pracy nad przywróceniem sprawności wzroku.
Okulista ogólny nie posiada narzędzi i wiedzy niezbędnych do tego, by skutecznie przeprowadzić pacjenta przez proces leczenia zeza. Specjaliści będą jednak współpracować ze sobą, by razem dotrzeć do najlepszego dla pacjenta toku leczenia i uzyskać efekty zarówno na polu wyrównywania zeza lub innych problemów ze współpracą gałek ocznych, jak i poprawy współistniejących wad wzroku.
Ortoptysta pomaga w diagnozowaniu problemów z zezem, niedowidzeniem oraz zaburzeniami widzenia obuocznego, skupiając się m.in. na:
- pomiarach wielkości kąta zeza,
- pomiarach ostrości wzroku,
- pomiarach korespondencji i fiksacji siatkówkowej,
- ocenie akomodacji i konwergencji wzroku,
- pomiarach fuzji i stereoskopii, a więc widzenia obuocznego oraz wad wzroku niewynikających bezpośrednio z nieprawidłowej budowy oka.
Zadania ortoptysty to diagnoza problemów ze wzrokiem, ale także opracowanie leczenia i ćwiczeń, które wykonywane w gabinecie i w domu będą wzmacniały narząd wzroku.
Ćwiczenia zalecane przez ortoptystę mogą wspomóc przy leczeniu niedowidzenia, zeza jawnego, problemów z akomodacją i konwergencją, słabym widzeniem obuocznym oraz po operacjach na oczach wykonywanych np. przy zezie, jeśli wystąpi konieczność zmiany układu i naprężenia mięśni odpowiadających za prawidłową pracę gałek ocznych.
Przeczytaj też: Leczenie zeza u dzieci
Kiedy warto wybrać się do ortoptysty?
Na wizyty u ortoptysty umawia się przede wszystkim dzieci, u których podczas badań profilaktycznych w pierwszych latach życia stwierdzono zaburzenia ruchu gałek ocznych czy problemy z widzeniem. Na wizytę kieruje zwykle okulista, który po współpracy z ortoptystą będzie w stanie lepiej dopasować program leczenia, jeśli taki będzie konieczny. Wczesne wykrycie problemów z ostrością wzroku, nieprawidłowym kątem zeza czy trudnościami z widzeniem trójwymiarowym daje szansę na skuteczne leczenie i przywrócenie sprawności wzroku bez interwencji operacyjnych.
Współpraca z ortoptystą może być wieloletnia i choć często zaczyna się już w wieku dziecięcym w celu wyeliminowania zeza i problemów z widzeniem obuocznym, w niektórych przypadkach jest kontynuowana nawet przez dorosłych, którzy potrzebują dodatkowej pracy nad sprawnością narządu wzroku. Kiedy do ortoptysty? Do tego specjalisty zgłaszają się pacjenci, którzy po operacjach wzroku przeprowadzonych w przeszłości wciąż odczuwają problemy z pełną sprawnością widzenia obuocznego lub ci, którzy po urazach, wypadkach i operacjach już w życiu dorosłym muszą na nowo przyzwyczaić wzrok do prawidłowej pracy.
Jak pracuje ortoptysta?
Ortoptysta, poza ćwiczeniami, może zalecić pacjentom specjalistyczne okulary korekcyjne wspomagające pracę przy widzeniu obuocznym, niedowidzeniu czy zezie, inne metody leczenia lub operację, jeśli chirurgiczna korekta napięcia mięśni gałki ocznej jest jedynym sposobem na odzyskanie kontroli nad prawidłową pracą oczu.
Ponadto, dzięki nowoczesnym technologiom, ortoptysta może wykorzystać w swojej pracy takie nowinki technologiczne, jak okulary VR – jest to rozwiązanie dedykowane głównie dzieciom, które trudno zachęcić do wykonywania żmudnych, powtarzalnych ćwiczeń. Tymczasem poprzez grę w rzeczywistości wirtualnej dzieci dobrze się bawią, są zaangażowane, a jednocześnie wykonują zaplanowane przez specjalistę ćwiczenia. Terapia widzenia z okularami VR pod opieką ortoptysty możliwa jest także w naszych placówkach.
Okulista, optometrysta, ortoptysta – wiele specjalizacji w jednym miejscu?
Poszukując porady związanej z dolegliwościami wzroku najlepiej udać się do konkretnego specjalisty, aby uniknąć długich terminów oczekiwania, czy krążenia od jednego specjalisty do drugiego. Zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że nie każdy będzie wiedział, do którego specjalisty się udać, dlatego polecamy placówki OneDayClinic w Opolu i we Wrocławiu, w których pacjenci mają dostęp do wielu specjalistów leczenia wzroku.
Nie trzeba więc zastanawiać się, czy zapisać się na wizytę do optometrysty, a może ortoptysta będzie lepszy, czy może jednak okulista. Wystarczy kontakt, a obsługa skieruje pacjenta do odpowiedniego specjalisty. Natomiast gdy będzie konieczna konsultacja u innego, to ten będzie dostępny w tej samej placówce.
Sprawdź ofertę: Ortoptysta w OneDayClinic.
