W czasie ciąży ciało kobiety ulega drastycznym zmianom. Na ich skutek może dojść do zaburzenia funkcji narządu wzroku. Wiele kobiet ciężarnych zgłasza się do lekarza, deklarując pogorszenie widzenia. Szczególnie narażone na tego typu problemy są kobiety ze wcześniej zdiagnozowaną wadą wzroku. Jakie dolegliwości są najczęstsze? W jaki sposób dbać o wzrok w czasie ciąży i kiedy zgłosić się na badania do lekarza specjalisty?
Czy ciąża pogarsza wzrok?
W niektórych wypadkach ciąża może powodować problemy natury okulistycznej. Dolegliwości tego typu mają charakter indywidualny, a ich wystąpienie jest uwarunkowane dotychczasowym stanem zdrowia kobiety. W większości wypadków zmiany są niewielkie i nie powodują drastycznych zmian w widzeniu. Często są tak subtelne, iż nie zostają nawet zauważone. U kobiet, u których doszło do pogorszenia wzroku w ciąży, większość dolegliwości znika wraz z urodzeniem dziecka lub po kilku miesiącach karmienia piersią.
Ciąża u kobiety z wadą wzroku
Zaburzenia widzenia w ciąży są znacznie częstsze u kobiet, które posiadały wcześniej wadę wzroku. Na skutek większego w okresie ciąży stopnia uwodnienia oka może dojść do pogłębienia zarówno krótko- jak i dalekowzroczności. Hormony ciążowe często wpływają również na zmiany stanu rogówki, twardówki oraz soczewki oka. Także w wypadku kobiet z wadą wzroku wszelkie zaburzenia widzenia powinny ustąpić po porodzie, dlatego optometryści odradzają zmianę okularów i szkieł kontaktowych. Na czas ciąży szczególną opieką okulistyczną powinny zostać objęte kobiety z wysoką krótkowzrocznością na poziomie powyżej –8 dioptrii, a także kobiety z jaskrą, u których może zajść konieczność zmiany leczenia, gdyż większość leków przeciwjaskrowych nie może być przyjmowana w stanie brzemiennym.
Przeczytaj także: Na czym polega dalekowzroczność i jak ją korygować?
Wzrok w ciąży – najczęstsze dolegliwości
Pogorszenie wzroku w ciąży ma zazwyczaj charakter krótkotrwały i przejściowy. Zmiany, jakie można zaobserwować w tym okresie, to przede wszystkim:
- pojawienie się lub pogłębienie krótkowzroczności, dalekowzroczności oraz astygmatyzmu,
- występowanie tak zwanej kurzej ślepoty, czyli zaburzenia widzenia zmierzchowego,
- uczucie suchości oka na skutek zmniejszonego wydzielania łez,
- dolegliwości takie jak pieczenie oraz swędzenie oka,
- nadwrażliwość na ostre światło,
- nadwrażliwość na kosmetyki, między innymi tusz do rzęs, cienie do powiek czy też eyeliner,
- pojawianie się zmian w polu widzenia, przede wszystkim zmniejszenie obwodu pola widzenia,
- występowanie dyskomfortu związanego z noszeniem szkieł kontaktowych,
- odczuwanie obrzęku gałek ocznych.
Problemy ze wzrokiem w ciąży mogą ponadto prowadzić do migrenowych bóli głowy. Towarzyszą im najczęściej silna nadwrażliwość na światło oraz niewyraźne widzenie. Migrena związana z bólem oczu w ciąży pojawia się najczęściej w pierwszym trymestrze. Konieczne jest skonsultowanie objawów z lekarzem, który może przepisać stosowne leki uśmierzające dolegliwości bólowe. Podczas migreny warto minimalizować wpływ światła do oczu poprzez gaszenie światła w pomieszczeniu, zasłaniania okien oraz noszenia okularów przeciwsłonecznych.
Czy przyszła mama może nosić soczewki?
Noszenie soczewek w ciąży nie jest zabronione, jednak u aż 25% kobiet ciężarnych można zaobserwować nietolerancję szkieł kontaktowych. Objawia się ona dyskomfortem i odczuwaniem obecności soczewek na oczach, co prowadzi do konieczności skrócenia czasu ich noszenia. Przyczyną tych dolegliwości jest powiększenie grubości rogówki oraz zmniejszenie produkcji łez przez gruczoły łzowe. Podobnie do pozostałych dolegliwości, tak i nietolerancja soczewek ustępuje samoistnie po urodzeniu dziecka lub w okresie karmienia piersią.
Jak dbać o wzrok w trakcie ciąży?
W celu właściwego zadbania o wzrok w ciąży należy:
- ograniczyć czas spędzany przed monitorami komputera, tabletu oraz telefonu,
- stosować krople nawilżające w sytuacji, gdy oczy wydają się suche i podrażnione,
- ograniczyć podnoszenie dużych ciężarów, by zapobiegać ryzyku odklejenia się siatkówki oka,
- spożywać produkty bogate w beta-karoten oraz witaminę A, przede wszystkim ryby, wątróbkę wołową lub wieprzową oraz takie warzywa, jak marchew, szpinak, jarmuż czy też dynia,
- zadbać o właściwą ilość wypoczynku oraz snu,
- konsultować wszelkie niepokojące objawy z lekarzem.
Kobiety cierpiące na cukrzycę oraz nadciśnienie powinny znajdować się pod stałą opieką specjalistów. Choroby te mogą bowiem niekorzystnie wpływać na stan oczu i powodować zaburzenia widzenia. Powodem do odbycia natychmiastowej konsultacji z lekarzem okulistą jest pojawienie się mroczków przed oczami w ciąży, a także zamazywanie się obrazu oraz zasłonięcie części pola widzenia.
Badanie wzroku w ciąży
Kobiety planujące ciążę, które posiadają wadę wzroku, powinny znajdować się pod stałą opieką lekarza okulisty. Specjalista może na bieżąco oceniać stopień rozwoju ewentualnych zmian i w razie konieczności wdrożyć stosowne środki zapobiegawcze. Najczęściej zlecanymi badaniami są badanie dna oka w ciąży, umożliwiające określenie stanu siatkówki, oraz badanie poziomu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Na ich podstawie okulista decyduje o podjęciu ewentualnego leczenia, może również zarządzić zmianę szkieł kontaktowych bądź konieczność przejścia z soczewek na okulary korekcyjne. Badaniu wzroku w ciąży powinny się poddać przede wszystkim kobiety, które:
- chorują na nadciśnienie lub cukrzycę, zmiany hormonalne zaburzają bowiem stężenie glukozy we krwi i mogą prowadzić do powikłań obejmujących zmysł wzroku,
- posiadają poważne wady wzroku, na przykład dużą krótkowzroczność, zwiększające ryzyko odklejenia się siatkówki w czasie porodu; badanie oceniające stan siatkówki może wykazać konieczność wykonania cesarskiego cięcia celem uniknięcia parcia, mogącego prowadzić do odklejenia siatkówki,
- chorują na jaskrę, gdyż przyjmowane przez nie leki mogą zagrażać płodowi; konsultacja z lekarzem i przeprowadzenie stosownych badań pozwolą zmodyfikować leczenie na czas ciąży.
Pogorszenie wzroku po porodzie
Poza pogorszeniem wzroku w ciąży obserwowane jest też pogorszenie wzroku po porodzie. Poród wiąże się bowiem z olbrzymim wysiłkiem i stanowi duże wyzwanie dla organizmu kobiety. W czasie długotrwałego wysiłku związanego z akcją porodową może dojść do zaburzeń ciśnienia wewnątrzgałkowego, a konkretnie do wzrostu ciśnienia żylnego w górnej części ciała. W efekcie pojawiają się wybroczyny podspojówkowe w postaci krwawych plamek na spojówce. Zmiany te jednak zazwyczaj szybko mijają.
Przeczytaj także: Retinopatia oka – co to jest i jakie ma rodzaje?
Pogorszenie wzroku po porodzie u kobiet z wadą wzroku
Ryzykiem trwałego pogorszenia wzroku po porodzie objęte są kobiety z krótkowzrocznością. Z reguły im wyższa wada, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań. Największe znaczenie ma jednak stan dna oka – u krótkowidzów siatkówka często jest cieńsza i delikatniejsza, zdarza się też, że w jej obrębie występują zmiany zwyrodnieniowe. To od nich zależy, czy poród naturalny jest bezpieczny dla kobiety, czy konieczne jest wykonanie cesarskiego cięcia. Za bezpośrednie wskazanie do wykonania cesarskiego cięcia uznaje się następujące wady wzroku:
- retinopatia cukrzycowa,
- krótkowzroczność z plamą Fuchsa,
- zaawansowana jaskra,
- zaawansowany lub ostry stożek rogówki.
Rodzić siłami natury nie powinny również kobiety doświadczające stanów rzucawkowych.
