Refrakcyjna wymiana soczewek: kiedy warto się na nią zdecydować?

Refrakcyjna wymiana soczewek to zabieg dający szansę na uniezależnienie się od okularów korekcyjnych i soczewek kontaktowych. Dzięki rozwojowi okulistyki jest on bezpieczny i nie powoduje dolegliwości bólowych. Na czym polega refrakcyjna wymiana soczewek? Jak przebiega ten zabieg i kiedy zaleca się jego wykonanie? Jak wygląda kwalifikacja do refrakcyjnej wymiany soczewek?

Na czym polega refrakcyjna wymiana soczewki? 

Refrakcyjna wymiana soczewki (ang. Refractive Lens Exchange lub Clear Lens Extraction) to zabieg polegający na usunięciu naturalnej soczewki oka pacjenta i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową, wykonaną z silikonu lub akrylu hydrofobowego. Stanowi on odmianę zabiegu usunięcia zaćmy, różni się jednak tym, że wymieniana soczewka jest przezroczysta, a nie zmętniała, jak to ma miejsce w wypadku zmian wywołanych kataraktą. Dzięki zabiegowi refrakcyjnej wymiany soczewki można rozwiązać problemy negatywnie oddziałujące na jakość widzenia i skutecznie skorygować różnorodne wady wzroku, takie jak miopia (krótkowzroczność), hyperopia (nadwzroczność), presbiopia (starczowzroczność) oraz niezborność rogówkowa, powszechnie znana jako astygmatyzm.

Przebieg zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewki

Zabieg refrakcyjnej wymiany soczewki przebiega w dwóch etapach. Pierwszym jest usunięcie naturalnej soczewki oka pacjenta. Drugi etap to z kolei wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej.

Usunięcie naturalnej soczewki oka

W celu usunięcia naturalnej soczewki na powierzchni oka wykonywane jest małe, około dwumilimetrowe nacięcie, przez które następnie wprowadzana jest ultradźwiękowa sonda. Jej zadaniem jest rozbicie soczewki i wyssanie jej na zewnątrz. Proces ten nazywany jest fakoemulsyfikacją. Do jego przeprowadzenia wykorzystuje się mikroskop operacyjny, który pozwala na nawet siedmiokrotne powiększenie obrazu pola zabiegu. Do rozbicia soczewki dochodzi bez naruszenia jej tylnej torebki. Zdarza się, że sonda ultradźwiękowa zastępowana jest wiązką lasera.

Wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej

W miejsce usuniętej w procesie fakoemulsyfikacji naturalnej soczewki wszczepiana jest sztuczna soczewka wewnątrzgałkowa o odpowiednio dobranych parametrach optycznych. Została ona wykonana z materiału umożliwiającego jej zwinięcie i wprowadzenie przez wcześniej wykonane na powierzchni oka niewielkie nacięcie. Sztuczna soczewka wprowadzana jest w stabilizujący ją element budowy oka, co zapobiega niebezpieczeństwu przesuwania się jej po operacji. Rozprostowanie następuje już wewnątrz torebki.

Zabieg refrakcyjnej wymiany soczewki przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Jest bezpieczny, nie obciąża organizmu pacjenta i trwa zaledwie kilkanaście minut. W większości wypadków zabiegi tego typu odbywają się w ramach chirurgii jednego dnia. Oznacza to, że pacjent może wrócić do domu krótko po jego przeprowadzeniu. Poprawa widzenia następuje po rozwinięciu się sztucznej soczewki w torebce. Należy jednak pamiętać, że jakość obrazu będzie się polepszać stopniowo. Jest to spowodowane faktem, iż mózg musi przyzwyczaić się do nowych, lepszych warunków widzenia – tak samo jak w wypadku zmiany mocy okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. Ostateczny efekt powinien być widoczny po upływie kilku tygodni.

Kiedy wykonuje się zabieg refrakcyjnej wymiany soczewek?

Zabieg refrakcyjnej wymiany soczewek wykonuje się w celu usunięcia takich dolegliwości narządu wzroku, jak:

• miopia, czyli krótkowzroczność, uniemożliwiająca wyraźne widzenie obiektów znajdujących się w oddali,
• hyperopia, czyli dalekowzroczność, uniemożliwiająca wyraźne widzenie obiektów znajdujących się blisko,
• presbiopia, czyli starczowzroczność, związana z utrudnionym widzeniem z bliska,
• niezborność rogówkowa, czyli astygmatyzm, polegająca na zniekształceniu widzenia na skutek niesymetryczności rogówki oka.

U kogo można wykonać zabieg refrakcyjnej wymiany soczewek?

Zabieg refrakcyjnej wymiany soczewek polecany jest osobom:

• po 40. roku życia,
• zmagającym się z silnymi wadami wzroku,
• chcącym uniknąć konieczności noszenia okularów korekcyjnych i soczewek kontaktowych,
• które nie kwalifikują się do laserowej korekcji wzroku ze względu na wiek, budowę anatomiczną rogówki, zespół suchego oka, stopień zaawansowania lub niestabilność wady wzroku.

Kwalifikacja do zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek

Kwalifikacja do zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek przebiega na podstawie szczegółowego wywiadu z pacjentem oraz wyników takich badań, jak:

• autorefraktometria, znana jako komputerowe badanie wzroku,
• keratometria, czyli pomiar krzywizny rogówki,
• pachymetria, czyli pomiar grubości rogówki,
• topografia rogówki.

W ramach badań przedoperacyjnych wykonywane są ponadto:

• tonometria, czyli pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• badanie optometryczne,
• badanie ostrości wzroku bez korekcji,
• badanie ostrości wzroku w korekcji,
• test dominacji oka,
• subiektywne badanie refrakcji,
• pupilometria dynamiczna, pozwalająca ocenić rozmiaru i centrację źrenicy,
• test przerwania filmu łzowego,
• biometria oka, pozwalająca określić długość osiową gałki ocznej, głębokość komory przedniej oraz grubość soczewki i rogówki,
• badanie OCT, czyli optyczna koherentna tomografia komputerowa oka,
• biomikroskopia przedniego i tylnego odcinka oka,
• zdjęcie dna oka.

Określane są ponadto parametry widzenia obuocznego. W wypadku osób z presbiopią konieczne jest również wyznaczenie addycji i przeprowadzenie testu tolerancji monowizji, a u pacjentów z astygmatyzmem ustalenie mocy i osi cylindra.

Przeciwwskazania do zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek

Zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek nie należy przeprowadzać u pacjentów, u których zdiagnozowano:

• zmiany cukrzycowe,
• jaskrę,
• choroby siatkówki.

Soczewki stosowane przy refrakcyjnej wymianie soczewek

Zadaniem sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej, wszczepianej podczas zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek, jest trwałe zastąpienie naturalnej soczewki oka. Powinna ona być dobrana tak, by odpowiadać indywidualnym potrzebom pacjenta, oferować mu możliwie najlepszą jakość widzenia i zapewniać maksymalny komfort podczas wykonywania codziennych czynności. Przy zabiegu stosowane są odpowiednie typy soczewek:

• soczewki jednoogniskowe sferyczne, które zapewniają dobre widzenie na jedną odległość – blisko lub daleko,
• soczewki jednoogniskowe asferyczne, zapewniające dobre widzenie na jedną odległość, a także niwelujące nadmierne załamywanie promieni światła i w efekcie poprawiające kontrast widzenia, szczególnie po zmierzchu,
• soczewki jednoogniskowe asferyczne z filtrem światła niebieskiego, które poza cechami zwykłych asferycznych soczewek jednoogniskowych chronią oko przed niekorzystnym działaniem światła niebieskiego, wydzielanego między innymi przez ekrany urządzeń elektronicznych,
• soczewki dwuogniskowe asferyczne, zapewniające dobre widzenie na dwie odległości, do bliży i do dali, a także niwelujące nadmierne załamywanie promieni światła i w efekcie poprawiające kontrast widzenia, szczególnie po zmierzchu,
• soczewki multifokalne asferyczne, czyli wieloogniskowe, przywracające naturalną ostrość widzenia na każdą odległość – z bliska, daleka i na odległości pośrednie.

Dostępne są także soczewki asferyczne toryczne, zarówno jednoogniskowe, dwuogniskowe, jak i multifokalne, przeznaczone do korekcji astygmatyzmu.

Czy efekt zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek jest trwały?

Sztuczna soczewka wewnątrzgałkowa, w przeciwieństwie do soczewki naturalnej, nie starzeje się wraz z wiekiem pacjenta. Efekt zabiegu refrakcji wymiany soczewek jest więc trwały i pacjent może pożegnać się z okularami korekcyjnymi lub soczewkami kontaktowymi. Osoby, które zdecydowały się na wszczepienie sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych, mają również zapewnioną ochronę przed zaćmą.

W celu uzyskania optymalnego efektu zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek zalecane jest przeprowadzenie operacji obu oczu.