Retinopatia oka jest chorobą siatkówki, która nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Występuje w kilku wariantach różniących się zarówno pod względem etiologii, jak i dawanych objawów. Niezależnie od rodzaju, retinopatia wymaga interwencji okulistycznej i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Co to jest retinopatia?
Retinopatia oka jest chorobą okulistyczną, w której przebiegu obserwuje się zmiany patologiczne w obrębie siatkówki. Diagnozuje się ją głównie u osób chorujących na cukrzycę, innymi powodami jej wystąpienia mogą być również wcześniactwo oraz uwarunkowania genetyczne. Retinopatia uznawana jest za jedną z najczęstszych przyczyn wtórnej ślepoty. W wypadku tej choroby odzyskanie wzroku jest praktycznie niemożliwe, dlatego tak istotna jest szybka reakcja na pierwsze symptomy i natychmiastowe podjęcie stosownego leczenia.
Rodzaje retinopatii
Można wyszczególnić trzy rodzaje retinopatii różniące się zarówno pod względem przyczyny wystąpienia zmian chorobowych, jak i występujących objawów.
Retinopatia cukrzycowa
Retinopatia cukrzycowa, jak sama nazwa wskazuje, jest rodzajem retinopatii oka rozwijającym się na skutek cukrzycy. Podwyższony poziom glukozy we krwi u diabetyków prowadzi do nasilenia zjawiska glikemii i w efekcie pękania naczynek krwionośnych w siatkówce. Problem ten dotyczy większości osób chorujących na cukrzycę pierwszego typu i nawet połowy chorujących na cukrzycę typu drugiego. Retinopatia cukrzycowa może występować w różnym stopniu zaawansowania, wyróżnia się więc retinopatię prostą, przedproliferacyjną oraz proliferacyjną.
Dowiedz się więcej o retinopatii cukrzycowej z naszego artykułu: Co to jest retinopatia cukrzycowa?
Retinopatia wcześniacza
Retinopatia wcześniacza występuje u dzieci, które przyszły na świat przed planowanym terminem porodu. Ryzyko zachorowania jest tym większe, im większe jest wcześniactwo. Retinopatia tego typu objawia się odwarstwieniem siatkówki i jest spowodowana niedostatecznym ukształtowaniem tej części gałki ocznej. Zdarza się, że choroba ulega samoistnej regresji lub zostaje zahamowana we wczesnym stadium rozwoju.
Dowiedz się więcej: Dziecięca retinopatia wcześniacza (rop) – objawy i leczenie
Retinopatia barwnikowa
Retinopatia barwnikowa rozwija się w okresie młodzieńczym i ma najczęściej podłoże genetyczne. W przebiegu schorzenia dochodzi do odkładania się barwnika w obrębie siatkówki, a także do zaburzeń krążenia w gałce ocznej i postępującego pogorszenia wzroku w wyniku zmian zanikowych i utraty komórek w siatkówce – początkowo fotoreceptorów oraz nabłonka barwnikowego, a w zaawansowanym stadium choroby także komórek warstw wewnętrznych.
Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Retinopatia barwnikowa – co to takiego?
Najczęstsze przyczyny retinopatii oka
Najczęstszą przyczyną retinopatii oka jest cukrzyca, która prowadzi do rozwoju typu cukrzycowego tego schorzenia. Osoby dotknięte tą chorobą posiadają wysoki poziom glukozy we krwi, co w połączeniu z podwyższonym ciśnieniem tętniczym prowadzi do pogrubienia błony gałki ocznej i zablokowania przepływu płynów z oraz do siatkówki. Powoduje to uszkodzenie siatkówki i wydzielanie przez jej komórki substancji chemicznych przyspieszających produkcję nowych naczyń krwionośnych, które posiadają tendencję do pękania i krwawienia. Kumulacja tych procesów skutkuje stopniowym i postępującym ograniczeniem widzenia. Obok cukrzycy można wskazać również inne przyczyny retinopatii oka. Są to przede wszystkim:
- wcześniactwo,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia krzepliwości krwi,
- niedokrwistość,
- wysoki poziom cholesterolu,
- ostre infekcje,
- choroby nerek,
- wysoki poziom stresu,
- ciąża,
- palenie wyrobów tytoniowych,
- przebyta operacja zaćmy.
Retinopatia – objawy
Retinopatia oka rozwija się w sposób niepowodujący doznań bólowych. Jej objawy są różne w zależności od typu schorzenia.
Objawy retinopatii cukrzycowej
Wśród najczęściej występujących objawów retinopatii cukrzycowej należy wymienić:
- osłabienie i pękanie naczyń krwionośnych,
- występowanie mikrotętniaków, wybroczyn i mikrowylewów,
- powstawanie nowych, nieprawidłowych naczynek w oku,
- obrzęki siatkówki.
W zaawansowanych stadiach retinopatia cukrzycowa powoduje takie dolegliwości, jak:
- zaburzenia ostrości widzenia,
- częściowa lub całkowita utrata wzroku,
- załamywanie się linii prostych,
- zniekształcanie oglądanych obiektów,
- blaknięcie kolorów.
Objawy retinopatii wcześniaczej
Objawami retinopatii wcześniaczej są najczęściej:
- małoocze,
- niedowidzenie,
- oczopląs,
- leukokoria, czyli biały odblask na źrenicy oka dostrzegany pod światło oraz na zdjęciach wykonanych z użyciem lampy błyskowej.
Objawy retinopatii barwnikowej
W wypadku retinopatii barwnikowej najczęstszymi objawami są zaburzenia ostrości widzenia wynikające z zaniku nabłonka barwnikowego siatkówki i fotoreceptorów. W zaawansowanym stadium może dojść do całkowitej utraty wzroku.
Jak wygląda diagnoza retinopatii?
Diagnostyka retinopatii oka przeprowadzana jest przy wykorzystaniu różnorodnych badań okulistycznych. Do najczęściej wykonywanych należą badanie dna oka oraz angiografia fluoresceinowa.
- Badanie dna oka przeprowadzane jest przy pomocy oftalmoskopu, czyli wziernika okulistycznego, który, kierując światło na poszczególne struktury dna oka oraz system soczewek, pozwala uzyskać dokładny obraz dna oka i ocenić jego kondycję.
- Angiografia fluoresceinowa jest badaniem polegającym na wykonaniu serii fotografii dna oka lub tęczówki po uprzednim dożylnym podaniu środka cieniującego – fluoresceiny. Pozwala to ocenić stan nabłonka barwnikowego i naczyń krwionośnych siatkówki niewidocznych w trakcie badania dna oka z użyciem oftalmoskopu. Fluoresceina sprawia, że na zdjęciach uwidocznione zostają przecieki wskazujące na wystąpienie stanu chorobowego, a także ewentualne blokady w przepływie krwi oraz nieprawidłowe substancje i barwniki, między innymi ciała obce, krwawe wybroczyny oraz nadmiar melaniny.
Wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych pozwala na szybkie wykrycie zmian chorobowych w siatkówce i daje większe szanse na pełne wyleczenie retinopatii oka lub zahamowanie jej rozwoju.
Retinopatia – metody leczenia
W leczeniu retinopatii oka stosowane są różnorodne metody. Ich dobór zależy od stopnia zaawansowania zmian chorobowych oraz ogólnego stanu pacjenta.
- Fotokoagulacja laserowa - wykorzystywana jest przede wszystkim w leczeniu retinopatii cukrzycowej o dużym nasileniu. Metoda ta polega na zniszczeniu niedokrwionej części siatkówki przy pomocy wiązki lasera, co pozwala zahamować postęp choroby i zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań.
- Iniekcje preparatem anty-VEGF - iniekcje do ciałka szklistego gałki ocznej z użyciem preparatów anty-VEGF hamują obrzęki oraz przesiąkanie płynu do siatkówki, co pozwala całkowicie zatrzymać lub znacząco spowolnić rozwój retinopatii.
- Wirektomia - operacja polegająca na usunięciu zmienionego ciałka szklistego oraz pozostałych chorych tkanek oka i zastąpieniu ich jałowym płynem, olejem lub gazem. Zabieg ten przeprowadzany jest przede wszystkim w ciężkich przypadkach retinopatii cukrzycowej.
- Laseroterapia - stosowana jest w celu zapobiegania dalszemu postępowi retinopatii. Polega na przypalaniu naczynek krwionośnych oka, co hamuje ich dalszy rozrost. Stosowana jest przede wszystkim w wypadku retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej oraz retinopatii wcześniaczej.
- Krioterapia - polega na zamrażaniu zmienionej chorobowo siatkówki przy pomocy specjalistycznej sondy. Metoda ta stosowana jest przede wszystkim w leczeniu retinopatii wcześniaczej.
- Rehabilitacja wzrokowa - polega na stosowaniu pomocy optycznych w celu zachowania możliwie najlepszej jakości widzenia. Stosowana jest przede wszystkim przy retinopatii barwnikowej, w wypadku której pozostałe metody lecznicze nie wykazują wysokiej skuteczności.
Inne metody leczenia retinopatii pozostają obecnie w fazie eksperymentalnej. Są to przede wszystkim implanty siatkówki, przeszczepy komórek macierzystych i tkanki siatkówkowej oraz terapia genowa. W celu spowolnienia rozwoju choroby zalecane jest przyjmowanie dużych dawek witaminy A.
Czy da się zapobiegać retinopatii?
Działania profilaktyczne w wypadku retinopatii dotyczą przede wszystkim odmiany cukrzycowej i polegają na stałej kontroli poziomu glukozy we krwi oraz wykonywaniu regularnych kontrolnych badań okulistycznych. By zapobiegać chorobie, należy również stosować odpowiednią dietę. Zalecane są produkty z niskim indeksem glikemicznym, a także produkty bogate w witaminę A oraz beta-karoten, które pozwalają wzmocnić naczynia krwionośne i wspomagają prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku.
Źródła:
