AMD jest chorobą rozwijającą się w plamce żółtej. Ten niewielki fragment siatkówki oka, zlokalizowany w osi optycznej gałki ocznej, umożliwia widzenie kontrastowe, widzenie centralne, postrzeganie kolorów, a także rozpoznawanie szczegółów obiektów widzianych zarówno z bliska, jak i z daleka. Zmiany w obrębie plamki żółtej skutkują poważnymi zaburzeniami wzroku i prowadzą do znacznego pogorszenia komfortu życia, dlatego tak ważne jest, by wcześnie wykrywać chorobę AMD i wdrażać stosowne leczenie. 

Czym jest choroba AMD?

Choroba AMD (ang. Age Related Macular Degeneration), zwana także zwyrodnieniem plamki żółtej, rozwija się najczęściej u osób w podeszłym wieku. W określonych przypadkach jej pierwsze objawy mogą się jednak pojawić już u pacjentów, którzy dopiero ukończyli pięćdziesiąty rok życia. Choroba AMD rozwija się początkowo w obrębie tylko jednej gałki ocznej. Wywołane nią pogorszenie wzroku może być więc z początku niezauważalne, gdyż funkcje objętego zmianami chorobowymi oka zostają przejęte przez drugą gałkę oczną. Wyróżnia się dwie postaci choroby AMD, różniące się przede wszystkim tempem przebiegu. Są to postać sucha i postać wysiękowa.

Sucha postać AMD

Postać sucha to najbardziej rozpowszechniony wariant choroby AMD. Występuje u prawie 90% wszystkich pacjentów cierpiących z powodu zwyrodnienia plamki żółtej. Sucha postać AMD ma powolny przebieg. Towarzyszące jej objawy zaczynają występować dopiero po upływie kilku miesięcy, a czasami nawet kilku lat od pojawienia się pierwszych zmian chorobowych w obrębie plamki żółtej.

Wysiękowa postać AMD

Postać wysiękowa diagnozowana jest zaledwie u około 10% pacjentów, u których wykryto chorobę AMD. Cechuje się bardzo szybkim przebiegiem. W jej wypadku objawy pojawiają się nagle, powodując bardzo gwałtowne pogorszenie wzroku. Wysiękowa postać AMD może doprowadzić do całkowitej utraty zdolności widzenia u pacjenta już w ciągu kilku dni od wystąpienia pierwszych zmian chorobowych.

Przyczyny AMD

Wśród przyczyn choroby AMD można wskazać przede wszystkim:

  • lokalne procesy zapalne,
  • odkładanie się w siatkówce oka produktów metabolizmu w postaci druzów, czyli nierozpuszczalnych złogów,
  • neowaskularyzację, czyli tworzenie się nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych,
  • stres oksydacyjny, czyli niedotlenienie tkanek oka.

Za czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej, uważa się ponadto:

  • zaawansowany wiek pacjenta,
  • stosowanie diety ubogiej w antyoksydanty,
  • nadużywanie alkoholu,
  • spożywanie wyrobów tytoniowych,
  • nadwagę i otyłość,
  • cukrzycę,
  • schorzenia układu sercowo-naczyniowego, przede wszystkim nadciśnienie tętnicze krwi oraz miażdżycę,
  • nadmierną ekspozycję gałek ocznych na działanie promieni słonecznych.

Wpływ na zwyrodnienie plamki żółtej mają również predyspozycje genetyczne. Ryzyko występowania AMD jest więc znacznie wyższe u osób, w których rodzinie odnotowano przypadki zachorowania na tę chorobę.

Objawy AMD

Wczesnymi objawami choroby AMD są przede wszystkim:

  • pogorszenie widzenia w nocy,
  • problemy z widzeniem z bliska,
  • nieostre widzenie przedmiotów i ludzi,
  • metamorfopsja, czyli zniekształcone widzenie linii prostych i ich falowanie,
  • przyciemnienie widzianego obrazu,
  • trudności w dostrzeganiu niuansów kolorystycznych.

W swojej zaawansowanej postaci choroba AMD daje z kolei takie objawy, jak:

  • problemy z widzeniem centralnym powodujące zmniejszenie lub powiększenie obrazu,
  • zaciemnienie centralnego pola widzenia prowadzące do pojawienia się przed oczami ciemnej plamy,

a w efekcie trudności w czytaniu, pisaniu i wykonywaniu czynności wymagających precyzji.

Symptomem specyficznym dla suchej postaci AMD jest pojawienie się złogów, a w efekcie zaników siatkówkowo-naczyniowych na skutek obumierania fotoreceptorów w gałce ocznej. Dla postaci wysiękowej charakterystyczne są z kolei powstawanie nieprawidłowych naczyń krwionośnych, występowanie przesięków oraz krwotoków i tworzenie się w ich następstwie blizn na stałe uszkadzających powierzchnię siatkówki oka. W wypadku pojawienia się niepokojących objawów mogących wskazywać na chorobę AMD, zaleca się wykonanie testu Amslera. Wymaga on od pacjenta wpatrywania się w punkt znajdujący się na kartce papieru z nadrukowaną kratką. Jeżeli obraz linii prostych zaczyna falować lub zapadać się, a punkt rozlewa się w dużą plamę, stanowi to oznakę występowania nieprawidłowości w obrębie plamki żółtej. W celu uzyskania jednoznacznej diagnozy pacjent, u którego występują objawy mogące wskazywać na chorobę AMD, powinien poddać się takim badaniom, jak:

  • OCT plamki żółtej, czyli optyczna koherentna tomografia, która pozwala dokładnie przeanalizować wszystkie warstwy siatkówki w obszarze plamki żółtej i zobaczyć jakie są zmiany w poszczególnych jej warstwach,
  • angiografia fluoresceinowa lub indocyjaninowa, pozwalająca na zobrazowanie układu naczyniowego gałki ocznej i określenie, czy doszło do neowaskularyzacji.
Diagnostyka w przypadku AMD

Leczenie AMD

Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba przewlekła i na ten moment nieuleczalna. Leczenie AMD polega na opóźnianiu rozwoju zmian zachodzących w obrębie plamki żółtej, a w najlepszym wypadku ich całkowitym zatrzymaniu. O sposobie leczenia i zastosowanych metodach terapeutycznych AMD decyduje postać choroby.

Leczenie suchej postaci AMD

Leczenie suchej postaci AMD polega na podawaniu pacjentowi preparatów hamujących postęp zmian chorobowych. Zaliczają się do nich:

  • leki i suplementy diety zawierające przeciwutleniacze – luteinę i zeaksantynę,
  • leki i suplementy diety zawierające minerały – selen i cynk,
  • witamina A,
  • witamina E,
  • preparaty z kwasami omega-3.
    • W wypadku niektórych pacjentów stosowanie środków tego typu może prowadzić do częściowej poprawy ostrości widzenia.

Leczenie wysiękowej postaci AMD

Leczenie wysiękowej postaci choroby oczu AMD polega przede wszystkim na wykonywaniu iniekcji z użyciem inhibitorów czynnika wzrostu śródbłonka naczyń. Preparaty te wstrzykiwane są bezpośrednio do ciałka szklistego gałki ocznej pacjenta celem blokowania działania czynników wzrostu śródbłonka naczyniowego. Terapia tego typu pozwala zmniejszyć intensywność wzrostu nieprawidłowych naczyń krwionośnych. Umożliwia kontrolę wycieku płynów oraz obrzęku i powoduje wchłanianie wylewów oraz wysięków, w efekcie doprowadzając do zahamowania postępu choroby.

Pomocniczo w leczeniu suchej i wysiękowej postaci AMD warto stosować odpowiednią dietę, która przyczynia się do zahamowania dalszego postępu choroby. Powinny się w niej znajdować przede wszystkim:

  • zielone, żółte i pomarańczowe warzywa, takie jak sałata, szpinak, jarmuż, cukinia, fasola szparagowa, kapusta, zielona i żółta papryka, marchewka oraz pomidory, zawierające karotenoidy, będące substancjami niezbędnymi do właściwego funkcjonowania plamki żółtej,
  • produkty bogate w kwasy omega-3, takie jak ryby, skorupiaki, orzechy włoskie, migdały oraz olej lniany i  rzepakowy, które pomagają we wchłanianiu karotenoidów.

Osoby, u których wykryto chorobę AMD, powinny ponadto powstrzymać się od spożywania alkoholu, napojów gazowanych i tłuszczów trans, zaprzestać palenia tytoniu i ograniczyć ilość  mięsa w codziennej diecie.

Choć zarówno sucha, jak i wysiękowa postać AMD są nieuleczalne, wczesne wykrycie choroby pozwala zahamować jej postęp i umożliwia zachowanie stosunkowo dobrej jakości widzenia. Z tego powodu każda osoba po pięćdziesiątym roku życia, bez względu na to, czy wcześniej posiadała jakąkolwiek wzroku, powinna odbywać regularne wizyty u okulisty, np. we Wrocławiu, i poddawać się stosownym badaniom kontrolnym.

Oceń post