Wady wzroku takie jak nadwzroczność, krótkowzroczność czy astygmatyzm są dziś niestety spotykane coraz częściej, zarówno wśród dzieci jak i dorosłych, będąc już nie tylko skutkiem predyspozycji genetycznych, ale coraz częściej także kwestią nieprawidłowego dbania o zdrowie narządu wzroku. Spędzanie wielu godzin przed ekranem komputera, telewizora i smartfona, czytanie w słabo oświetlonych pomieszczeniach oraz nieodpowiednio zbilansowana dieta uboga w witaminy A, B, E i D zdecydowanie negatywnie wpływają na to, jak nasze oczy czują się wieczorem, a w perspektywie też na stan ich zdrowia. Do problemu dokładają się też zbyt suche powietrze pełne kurzu i pyłów, niedostateczna ochrona oczu przed promieniowaniem UV i zbyt rzadkie przerwy na zrelaksowanie i poćwiczenie wzroku. Współczesna okulistyka radzi sobie jednak z najpowszechniejszymi wadami wzroku całkiem dobrze, oferując dziś co najmniej kilka sposobów ich korygowania.
Budowa oka – skąd biorą się wady wzroku?
Gałka oczna człowieka przypomina swoją budową niewielką kulkę i w idealnej wersji powinna dążyć właśnie do tego kształtu. Wady wzroku to sytuacje, w których pojawia się jakiekolwiek odstępstwo od tej zasady – gałka oczna jest nieco bardziej wydłużona lub skrócona, przez co przedmioty znajdujące się blisko lub daleko mogą wydawać się rozmyte, niewyraźne i nieostre. Dlaczego tak się dzieje? Promienie światła wpadające do oka przechodzą w pierwszej fazie przez rogówkę, czyli przeźroczystą, zewnętrzną soczewkę oka. Po przejściu przez źrenicę regulującą ilość przechodzącego światła promienie trafiają na siatkówkę, na której powstaje obraz. To, czy będzie on ostry i wyraźny czy też rozmyty zależy od wielu czynników, ale głównym z nich są właśnie kształt gałki ocznej i gładkość powierzchni rogówki odpowiadającej za prawidłowe załamywanie się światła.
Zaćmę wyleczysz w OneDayClinic. Poznaj naszą klinikę!
Wady wzroku i sposoby ich korygowania
W stu procentach ostre i wyraźne widzenie świata dookoła możliwe jest tylko wtedy, gdy wpadające do oka przez źrenicę promienie świetlne skupiają się centralnie na siatkówce i na niej tworzą idealne odzwierciedlenie widzianego obrazu. Zdarzyć może się jednak, że promienie nie będą skupiały się na siatkówce, ale za nią, przed nią lub w przed, na i za siatkówką jednocześnie. Wady takie nazywa się wadami refrakcyjnymi i zalicza się do nich trzy najbardziej powszechne wady wzroku: nadwzroczność, krótkowzroczność oraz astygmatyzm. Czwartą, sporną wadą refrakcyjną jest presbiopia, czyli starczowzroczność, która według informacji Światowej Organizacji Zdrowia WHO[1] powinna być zaliczana do tej kategorii, ale przez wielu traktowana jest raczej jako choroba dotykająca każde starzejące się oko, a nie jedynie predysponowane do tego osoby.
Nadwzroczność to wada wzroku, w wyniku której promienie świetlne skupiają się za siatkówką powodując lepsze widzenie przedmiotów oddalonych i bardziej zamazane widzenie obiektów znajdujących się blisko. Osoby z nadwzrocznością mają często nawyk oddalania od siebie np. czytanej książki czy opakowania aby móc przeczytać je bez okularów. W ramach korekcji stosuje się tu soczewki skupiające, których moc określana jest w dioptriach ze znakiem „+” (tzw. „plusy”).
Krótkowzroczność jest wadą odwrotną do nadwzroczności, a więc w jej przypadku światło skupia się przed siatkówką. Krótkowidz widzi wyraźnie przedmioty znajdujące się blisko niego, ale ma problem z rozpoznawaniem na odległość twarzy, znaków drogowych czy odczytywaniem wyświetlającego się na autobusie kierunku jazdy. Odwrotnie do nadwzroczności, krótkowzroczność koryguje się za pomocą soczewek rozpraszających nazywanych popularnie „minusami”.[2]
Astygmatyzm to wada towarzysząca najczęściej jednej z dwóch opisanych wcześniej wad, choć zdarzają się też przypadki samodzielnego występowania astygmatyzmu. Wada ta, podobnie jak poprzednie może być zarówno wadą wrodzoną, jak i nabytą, a jej przyczyną będzie zmiana powierzchni rogówki, która tracąc swoją naturalną gładkość zaczyna załamywać światło pod nietypowymi kątami. Rogówka, która utraciła kształt idealnego wycinka kuli może załamywać silniej światło w pionie a słabiej w poziomie, przez co promienie nie mają szans spotkania się w jednym punkcie na siatkówce. Powstały obraz jest wówczas zniekształcony i niewyraźny, a ciekawym zjawiskiem mogącym świadczyć o astygmatyzmie jest potrzeba przekręcenia głowy na bok – ustawiona pod odpowiednim kątem rogówka może załamywać światło lepiej, niż w pionowej pozycji głowy. Korekcja astygmatyzmu wymaga zastosowania soczewek cylindrycznych, których moc jest zwykle inna w przekroju poziomym, a inna w pionowym.
Alternatywne sposoby korygowania wad wzroku
Zastosowanie soczewek skupiających, rozpraszających bądź cylindrycznych zarówno w formie okularów korekcyjnych jak i wygodniejszych zdaniem niektórych pacjentów korekcyjnych soczewek kontaktowych to jedynie dwa z kilku dostępnych sposobów korygowania wad wzroku. Coraz większą w ostatnich latach popularnością cieszą się różne odmiany laserowych zabiegów korekcji wzroku, które mogą być wykonane na każdej z wspomnianych wad.[3] Wśród najpopularniejszych należałoby wymienić fotokeratektomia refrakcyjną (PRK), LASIK, oraz LASEK. Metody te mają jednak swoje ograniczenia: leczeniu mogą poddać się jedynie osoby pomiędzy 20 a 55 rokiem życia, nie chorujące na jaskrę, zaćmę, bakteryjne i wirusowe zapalenia oczu oraz inne dolegliwości w obrębie gałki ocznej.
Realizujemy operację zaćmy na podstawie Dyrektywy Transgranicznej. Sprawdź!
Zarówno leczenie za pomocą soczewek korekcyjnych jak i metodami laserowymi ma swoje wady i zalety, a wybór pomiędzy nimi jest często zależny od prywatnych preferencji każdego pacjenta. Wybór na rynku okularów korekcyjnych jest dziś naprawdę duży, a dobór odpowiednich oprawek do kształtu twarzy łatwiejszy niż kiedykolwiek, dlatego też wiele osób decyduje się właśnie na noszenie okularów, odrzucając potrzebę poddawania się dodatkowemu zabiegowi.
Źródła:
[1] https://www.who.int/features/qa/45/en/
[2] https://www.healthline.com/health/eye-health#refractive-errors
[3] https://nei.nih.gov/healthyeyes/problems
