Tarczyca to niewielki, przylegający do tchawicy narząd umiejscowiony u podstaw szyi. Jego zadaniem jest produkcja trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Hormony te biorą udział w przemianach energetycznych w organizmie człowieka i regulują metabolizm. Wpływają również na procesy termogenezy, a więc wytwarzanie ciepła i utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała. Tarczyca jest podatna na różnego rodzaju choroby, które mogą powodować zaburzenia wzroku. Jakie są objawy oczne poszczególnych schorzeń tarczycy i w jaki sposób z nimi walczyć?
Choroby tarczycy – charakterystyka
Choroby tarczycy są najczęściej związane z nieprawidłową produkcją hormonów przez ten organ. Wyróżnia się niedoczynność oraz nadczynność tarczycy.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy polega na niedostatecznej produkcji hormonów przez tarczycę. Zaburzenie tego typu spowodowane jest najczęściej przez chorobę Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. W jej przebiegu dochodzi do zniszczenia komórek tarczycy przez przeciwciała produkowane przez układ odpornościowy. Prowadzi to do zmniejszenia produkcji hormonów tarczycowych i w efekcie niedoczynności tego organu.
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy polega na nadmiernej produkcji hormonów przez tarczycę. Przyczynę tego stanu stanowi najczęściej choroba Gravesa i Basedowa. W jej przebiegu tarczyca zostaje pobudzona do nadmiernej produkcji hormonów na skutek zaburzeń w działaniu układu odpornościowego organizmu.
Wśród chorób tarczycy można wymienić także:
- zapalenie tarczycy,
- wole, czyli powiększenie tarczycy, często z występującymi w nim guzkami,
- guzki tarczycy bez wola,
- nowotwory tarczycy.
Objawy chorób tarczycy
Objawy chorób tarczycy różnią się w zależności od tego, czy u pacjenta zdiagnozowano niedoczynność, nadczynność czy też nowotwór tego organu.
Objawy niedoczynności tarczycy
Do najczęściej występujących objawów niedoczynności tarczycy należą:
- uczucie ciągłego zimna,
- nadmierna senność,
- chroniczne zmęczenie,
- zaburzenia nastroju i stany depresyjne,
- zaburzenia pamięci,
- przyrost masy ciała,
- rzadsze wypróżnienia i zaparcia,
- spowolnienie czynności serca i niskie ciśnienie krwi,
- suche włosy,
- sucha, łuszcząca się i blada skóra,
- zaburzenia miesiączkowania,
- niepłodność.
U osób z niedoczynnością tarczycy często stwierdza się również niedokrwistość oraz podwyższony poziom cholesterolu.
Objawy nadczynności tarczycy
Do typowych objawów nadczynności tarczycy zaliczają się:
- chudnięcie,
- ciągłe uczucie gorąca,
- zwiększona potliwość,
- kołatanie serca,
- drżenie rąk,
- uczucie niepokoju, nerwowość i rozdrażnienie,
- częstsze wypróżnienia i biegunki,
- wypadanie włosów,
- osłabienie siły mięśniowej,
- zaburzenia miesiączkowania,
- niepłodność.
Nadczynności tarczycy często towarzyszą również objawy oczne w postaci wytrzeszczu, podwójnego widzenia oraz obrzęku i zaczerwienienia spojówek lub powiek.
Objawy nowotworu tarczycy
Wśród objawów występujących przy chorobie nowotworowej tarczycy należy wymienić przede wszystkim:
- chrypkę,
- zmianę barwy głosu,
- trudności z przełykaniem,
- powiększenie węzłów chłonnych szyi,
- pojawienie się wyczuwalnych guzków w przedniej części szyi.
Jak choroby tarczycy wpływają na wzrok?
Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy wpływają na narząd wzroku i mogą powodować jego zaburzenia.
Niedoczynność tarczycy a kondycja wzroku
Niedoczynność tarczycy może powodować takie zaburzenia, jak:
- obrzęk powiek, prowadzący do uczucia ciężkości w okolicy oczu,
- zespół suchego oka,
- swędzenie i pieczenie oczu,
- zaczerwienienie gałek ocznych,
- uczucie posiadania piasku pod powiekami,
- uczucie zmęczenia oczu, szczególnie podczas wysiłku wzrokowego spowodowanego czytaniem lub pracą przy komputerze,
- ogólny dyskomfort w obrębie narządu wzroku,
- dolegliwości bólowe oczu.
Dodatkowo może również wpływać na układ nerwowy i upośledzać działanie nerwów odpowiedzialnych za kontrolę mięśni oka. Osoby zmagające się z niedoczynnością tarczycy często doświadczają zaburzeń widzenia, przede wszystkim dwojenia i rozmywania się obrazu oraz trudności w dostosowywaniu się do zmian ogniskowej. Zdarza się również, że obserwuje się u nich utratę elastyczności i przejrzystości przez rogówkę, co prowadzi do nieostrego widzenia oraz trudności w dostrzeganiu drobnych szczegółów i rozróżnianiu kolorów.
Nadczynność tarczycy a kondycja wzroku
W związku z nadczynnością tarczycy może dojść do takich zaburzeń w obrębie narządu wzroku, jak:
- suchość gałek ocznych,
- uczucie wypychania oczu,
- dolegliwości bólowe odczuwane z przodu i z tyłu gałki ocznej,
- bolesność przy poruszaniu oczami podczas spoglądania w górę, w dół i na boki,
- zaczerwienienie powiek i spojówek,
- obrzęk powiek, spojówek i mięska łzowego,
- obniżenie ruchomości oka, w tym także oftalmoplegia, czyli zaburzenie ruchomości gałek ocznych spowodowane uszkodzeniem obszaru w mózgu, zwanego pęczkiem podłużnym przyśrodkowym,
- podwójne widzenie,
- obniżenie ostrości wzroku,
- wzmożony, zazwyczaj niesymetryczny wytrzeszcz oczu, spowodowany zwiększeniem się zawartości gałki ocznej na skutek wzrostu objętości tłuszczu i mięśni ocznych w jej obrębie,
- zwiększenie ciśnienia wewnątrz oka i fałdy siatkówki lub naczyniówki,
- zapalenie i owrzodzenie rogówki.
W wypadku nadczynności tarczycy często występują także specyficzne zmiany w obrębie powiek. Należą do nich:
- retrakcja powiek z objawem Dalrymple’a, charakterystyczna dla choroby Gravesa i Basedowa, która powoduje nadmierne rozszerzenie szpary ocznej i nieznaczne wysunięcie gałki ocznej ku przodowi,
- objaw Graefego, czyli opóźnione obniżanie się powieki górnej w stosunku do gałki ocznej przy patrzeniu w dół,
- objaw Kochera, czyli wytrzeszcz oczu powstający w wyniku zaburzonej koordynacji ruchów gałki ocznej i górnej powieki.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia zaburzeń wzroku przy chorobach tarczycy
Ryzyko wystąpienia zaburzeń wzroku przy chorobach tarczycy zwiększają takie czynniki, jak:
- palenie papierosów,
- zaawansowany wiek – objawy schorzeń i chorób narządu wzroku nasilają się u osób, które ukończyły 50. rok życia,
- płeć – choć choroby tarczycy znacznie częściej występują u kobiet, niż u mężczyzn, to jednak pacjenci płci męskiej są bardziej narażeni na powikłania, w tym problemy z narządem wzroku,
- przeciwciała przeciwko receptorowi TSH.
Jak leczyć zaburzenia wzroku występujące przy chorobach tarczycy?
W terapii zaburzeń wzroku występujących przy chorobach tarczycy kluczowe jest wdrożenie leczenia choroby podstawowej. Kuracja wymaga ścisłej współpracy między lekarzem okulistą, np. we Wrocławiu, a lekarzem endokrynologiem i zażywania przez pacjenta odpowiednich środków farmaceutycznych, pomagających w regulacji poziomu hormonów tarczycy w organizmie. Dodatkowo stosuje się leczenie objawowe poszczególnych zaburzeń wzroku. W większości wypadków zakłada ono aplikację sztucznych łez i innych preparatów o działaniu nawilżającym powierzchnię gałki ocznej. Zdarza się, że terapia wymaga doustnego podania kortykosteroidów. Przy niektórych schorzeniach konieczne może okazać się przeprowadzenie terapii laserowej lub operacji odbarczenia oczodołu. W leczeniu zaburzeń wzroku występujących przy chorobach tarczycy niezwykle istotne jest odpowiednie nawodnienie organizmu oraz stosowanie właściwie zbilansowanej diety bogatej w witaminy i składniki odżywcze. W celu zadbania o narząd wzroku, osoby zmagające się z chorobami tarczycy powinny odbywać regularne kontrole zarówno u lekarza endokrynologa, jak i w klinice okulistycznej.
