Zaćma jest obecnie jednym z najczęściej występujących schorzeń oczu dotykającym przede wszystkim osoby starsze, po 60 roku życia, u których naturalne procesy starzenia się osłabiły strukturę soczewki oka i spowodowały jej naturalne zmętnienie. Choć okuliści rozpoznają kilka różnych typów katarakty, to właśnie zaćma starcza występuje najczęściej i jest najbardziej rozpoznawalną zarówno wśród okulistów, jak i pacjentów. Aby jednak móc w pełni zrozumieć schorzenie i ocenić grupę ryzyka dla choroby nie wystarczy skupić się na jej najczęściej występującej odmianie, a na każdym możliwym przypadku zachorowania. Wśród mniej popularnych typów zaćmy należy wymienić zaćmę pęczniejącą oraz zaćmę posterydową. Czym charakteryzują się te choroby i jak przebiega ich leczenie?
Zaćma pęczniejąca - czym jest i jak powstaje?
W standardowym przebiegu choroby, a więc zaćmie starczej, włókna soczewki zbijają się ze sobą, tworząc zmętnienie i zamglenie soczewki uniemożliwiające prawidłowe i wyraźne widzenie bez korekcji okularowej. Z upływem czasu jakość wzroku pogarsza się, a sama zaćma może doprowadzić nawet do całkowitej ślepoty. Jedynym sposobem jej powstrzymania jest usunięcie soczewki i zastąpienie jej nową, sztuczną soczewką wewnątrzgałkową imitującą zachowanie tej naturalnej. W przypadku zaćmy pęczniejącej sytuacja wygląda jednak nieco inaczej.
Zaćmę w OneDayClinic wyleczysz w ciągu 30 dni. Zapoznaj się z naszą ofertą!
W przebiegu zaćmy pęczniejącej włókna soczewki puchną, powodując zwiększenie objętości samej soczewki. W wyniku jej powiększania się uszkodzone zostają podtrzymujące ją we właściwej pozycji więzadełka, co może w efekcie doprowadzić do przemieszczania się soczewki i związanych z tym poważnych konsekwencji. Pacjent cierpi tu nie tylko z powodu pogarszającego się stanu wzroku związanego bezpośrednio ze zmętnieniem soczewki, ale też z dużym ryzykiem przemieszczenia się soczewki w sposób uniemożliwiający swobodny odpływ ciecz wodnistej z oka. W rezultacie pacjenci cierpiący na zaćmę pęczniejącą są narażeni na gwałtowne wzrosty ciśnienia wewnętrznego gałki ocznej, a co za tym idzie pojawienia się jaskry lub nawet trwałe uszkodzenie nerwu wzrokowego.[1]
Wśród objawów, które mogą sugerować wystąpienie tej nietypowej odmiany katarakty należy dopatrywać się typowych objawów zaćmy połączonych z objawami charakterystycznymi dla jaskry. Silne bóle gałki ocznej, bóle głowy w okolicy skroniowej, a nawet nudności i wymioty w połączeniu z zaćmą mogą być sygnałem do przebadania oczu pod kątem zaćmy pęczniejącej. Warto zwrócić uwagę także na objawy widoczne gołym okiem – mocno przekrwiona gałka oczna to znak, że dzieje się w niej coś nieprawidłowego.
Leczenie zaćmy pęczniejącej
Zaćma pęczniejąca odcina odpływ cieczy wodnistej z oka, który dla samego narządu wzrokowego jest bardziej niebezpieczny niż pogarszająca się w związku ze zmętnieniem jakość wzroku. Pierwszym zadaniem podczas leczenia zaćmy pęczniejącej będzie więc obniżenie i wyrównanie ciśnienia wewnętrznego gałki ocznej, osiągane zazwyczaj za pomocą odpowiednich kropli do oczu. Aby całkowicie pozbyć się ryzyka powrotu zwiększonego ciśnienia w gałce ocznej, a jednocześnie rozwiązać problem związany z przemieszczającą się soczewką i zaćmą pęczniejącą, jedynym sposobem leczenia jest oczywiście operacja usunięcia soczewki i zastąpienia jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową.
W przypadku zaćmy pęczniejącej operacja ta jest jednak trudniejsza, niż przy zaćmie starczej – chirurg musi usunąć tu nie tylko soczewkę, ale też niepoprawnie zamocowaną w gałce ocznej torebkę naturalną soczewki. Aby zamocować nową soczewkę i mieć pewność, ze zda ona swoje zadanie konieczne jest tu całkowite usunięcie torebki tylnej. Zabieg związany z leczeniem zaćmy pęczniejącej w momencie, gdy soczewka zaczęła się przemieszczać jest zabiegiem wykonywanym w trybie pilnym.
Przeczytaj również:
Rodzaje zaćmy - klasyfikacja według lokalizacji zmian
Zaćma pourazowa - czym odróżnia się od innych rodzajów zaćmy
Zaćma jądrowa - jakie są jej objawy
Zaćma wrodzona - czym się charakteryzuje i jak ją się leczy
Zaćma wikłająca - typ katarakty mogący powstać w każdym wieku
Zaćma posterydowa
Kolejnym nietypowym wariantem zaćmy jest zaćma posterydowa będąca konsekwencją stosowania przez pacjentów agresywnej terapii kortykosterydami. Terapię taką stosuje się między innymi w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna, zaliczanej do grupy nieswoistych zapaleń jelit (IBD, inflammatory bowel disease). Na chorobę tę cierpi dziś coraz więcej osób – zachorowalność w krajach Europy Zachodniej oraz w Stanach Zjednoczonych szacuje się na około 6,9 przypadków na 100 000 mieszkańców, przy czym w największej grupie ryzyka znajdują się osoby młode, w wieku od 20-30 lat oraz osoby starsze, w wieku 50-70 lat. Druga grupa wiekowa pokrywa się więc ze standardową grupą ryzyka zachorowania na zaćmę. Niestety, w przypadku sterydoterapii szanse pojawienia się katarakty wzrastają znacząco.[2]
Agresywna kortykoterapia stosowana w terapii IBD może prowadzić do powstania jaskry otwartego kąta przesączania oraz zaćmy i choć mechanizm rozwoju zaćmy posterydowej jest dziś nieznany, w większości przypadków choroba przebiega identycznie do tradycyjnej zaćmy podtorebkowej tylnej i tak też powinna być leczona. Naukowcy badający przypadki zaćmy posterydowej odkryli, że zarówno steroidy stosowane ogólnie, jak i miejscowo mogą powodować zaćmę torebki tylnej soczewki, z czasem przenosząc się także na torebkę przednią. Kolejną niewiadomą w przypadku zaćmy posterydowej są dawki sterydów, które zwiększają ryzyko zachorowania na zaćmę. Badacze, bazując na przykładzie pacjentów cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna sugerują, że przyjmowanie dawki mniejszej niż równowartość 10 mg/dobę prednizolonu przy okresie leczenia krótszym niż rok nie zwiększają ryzyka wystąpienia zaćmy.[3]
Źródła:
[2] https://www.verywellhealth.com/cataracts-as-a-side-effect-of-prednisone-1942979
[3] https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/50158
