Zaćma pourazowa to jedna z podstawowych odmian choroby niezwiązanych bezpośrednio z wiekiem starczym i naturalnym osłabieniem struktur oka. Choć większość przypadków katarakty występuje w dalszym ciągu wśród osób po 60. roku życia, zaćma pourazowa to również dość częsty i wymagający równie szybkiego leczenia przypadek. Czym odróżnia się od innych rodzajów zaćmy, co może ją wywołać i jak należy ją leczyć?
Podstawowy podział zaćmy – zaćma pourazowa
Katarakta będąca obecnie najczęściej występującą chorobą oczu polega na zmętnieniu soczewki oka, zaburzając tym samym jej właściwą pracę. Podstawowym zadaniem soczewki jest załamywanie promieni świetlnych – właściwie działająca pozwala na wyraźne widzenie przedmiotów w różnych odległościach. Niestety, w przypadku zaćmy na soczewce powstają męty i plamki, które blokują równomierne załamywanie światła i tym samym znacząco obniżają jakość i ostrość wzroku. Sama zaćma jest natomiast chorobą postępującą, a więc nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Zaćmę dzieli się standardowo na zaćmę wrodzoną i nabytą. Ta pierwsza wiąże się przede wszystkim z zaburzeniami genetycznymi i chorobami przebytymi przez matkę podczas ciąży. Choroby wirusowe czy przyjmowanie niektórych leków mogą wpłynąć tu na proces rozwoju wzroku u dziecka, powodując że maluch urodzi się z zaćmą na jednym bądź obu oczach lub też rozwinie ją w pierwszych miesiącach swojego życia. Znacznie bardziej rozbudowaną kategorią jest zaćma nabyta, która może być wynikiem zarówno naturalnych procesów starzenia się oka, przebytych chorób, predyspozycji genetycznych, stosowanych leków bądź też urazów mechanicznych, chemicznych bądź fizycznych. To właśnie urazy, jak sama nazwa wskazuje, stanowią podstawę zaćmy pourazowej – do najczęstszych jej wariantów zalicza się zaćmę popromienną, hutniczą, elektryczną i powikłaną, przy czym ta ostatnia ma związek z innymi chorobami oczu takimi jak jaskra czy retinopatia barwnikowa.
Sprawdź również klasyfikację rodzajów zaćmy według lokalizacji zmian!
Przyczyny i charakterystyka zaćmy pourazowej
Zaćma pourazowa może powstać przede wszystkim w wyniku urazu mechanicznego, przy czym ten może być zarówno urazem tępym, jak i penetrującym. W praktyce więc nie musi dojść do przerwania struktury oka – zaćmę pourazową może spowodować uderzenie oka, okolicy oczodołu lub silne uderzenie głowy, które spowoduje rozprowadzenie energii i fali uderzeniowej po tkankach, w tym także do okolic oczu uszkadzając ich strukturę. Zaćmę mogą wywołać też bardziej bezpośrednie, penetrujące uderzenia, a więc przykładowo przebicie gałki ocznej ostrym przedmiotem.
Zaćma pourazowa nie jest związana wyłącznie z urazami mechanicznymi. Jej przyczyną może być także porażenie prądem, dostanie się do oka drażniących substancji chemicznych, czy wieloletnia ekspozycja na promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe. Zaćma w tej formie może być więc uznana za chorobę zawodową, wpisaną w ryzyko niektórych profesji. Ostatnim wariantem zaćmy pourazowej będzie zaćma powikłana, wynikająca z uszkodzeń powstałych na wskutek przebycia lub leczenia innej choroby oczu. Najczęściej wiąże się ją przede wszystkim z jaskrą, która znacząco podnosi ciśnienie wewnątrzgałkowe i prowadzi do uszkodzenia różnych struktur oka, w tym także uszkodzenia soczewki.
Leczenie zaćmy pourazowej
Zgodnie z tym, co do tej pory zostało odkryte na temat zaćmy, jedyną skuteczną metodą leczenia jakiejkolwiek jej formy jest operacyjne usuwanie zmętniałej soczewki. Zaćma pourazowa jest chorobą postępującą, która wraz z rozwojem prowadzi do coraz poważniejszego upośledzenia wzroku i w konsekwencji do całkowitej ślepoty. Jedynie usunięcie chorej soczewki i zastąpienie jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową może zatrzymać proces rozwoju katarakty, przywracając jednocześnie szansę na w pełni ostre widzenie. Zabieg ten przeprowadza się w warunkach ambulatoryjnych przy wykorzystaniu fakoemulsyfikacji, uważanej obecnie za najmniej inwazyjną metodę usuwania zaćmy. Chirurg wykonuje tu jedynie niewielkie nacięcie na oku, wykonując proces rozbicia soczewki, usunięcia jej z torebki oka i wstawienia sztucznej soczewki za pomocą mikroskopijnych narzędzi.
Przeczytaj również:
Zaćma jądrowa - jakie są jej objawy
Zaćma wikłająca - typ katarakty mogący powstać w każdym wieku
Zaćma pęczniejąca i posterydowa - przyczyny i leczenie
Istotną kwestią, jaka odróżnia leczenie zaćmy pourazowej od leczenia innych wariantów katarakty jest konieczność wzięcia pod uwagę przyczyny powstania choroby. Może zdarzyć się bowiem, że urazy które spowodowały pojawienie się zaćmy będą znacząco utrudniały przeprowadzenie zabiegu i wymagały wcześniejszego zabezpieczenia. Nie można usunąć prawidłowo zaćmy, jeśli uszkodzeniu uległy też inne warstwy gałki ocznej, podobnie jak nie można przeprowadzić zabiegu przy występowaniu w oku jaskry.
Zaćma pourazowa nie jest łatwa do zidentyfikowania na podstawie samych objawów, gdyż często uraz jaki był jej przyczyną nie wiązał się bezpośrednio z uszkodzeniem gałki ocznej. Warto więc w momencie diagnozowania przez okulistę zaćmy wspomnieć o ewentualnych przebytych urazach, które mogły wpłynąć na pojawienie się choroby i tym samym zmienić nieco podejście do metody jej leczenia.
Wylecz zaćmę w OneDayClinic. Sprawdź naszą ofertę!
