Zapalenie brzegów powiek – jak wygląda proces leczenia?

Zapalenie brzegów powiek to schorzenie występujące u dużej części pacjentów okulistycznych. Dotyka zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci, bez względu na płeć. Schorzenie to, choć z reguły nie powoduje poważnych obciążeń zdrowotnych, jest trudne do wyleczenia. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia brzegów powiek? W jaki sposób się je leczy? Czy można mu zapobiegać?

Czym jest zapalenie brzegów powiek?

Zapalenie brzegów powiek (łac. blepharitis) to jeden z najczęściej występujących stanów zapalnych powiek. Rozwija się powoli, jest jednak uciążliwe i trudne w leczeniu. Poza brzegiem powiek może również występować u nasady rzęs i na spojówce. Powoduje dyskomfort i podrażnienie oczu, a także obrzęk i zaczerwienienie. Zmiany chorobowe zazwyczaj występują obustronnie i symetrycznie.

Rodzaje zapalenia brzegów powiek

Wyróżnia się ich dwa podstawowe rodzaje:

• przednie zapalenie brzegów powiek, w przebiegu którego zmiany chorobowe pojawiają się na brzegu powieki w okolicy rzęs,
• tylne zapalenie brzegów powiek, które dotyczy wewnętrznej powierzchni brzegu powieki i wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem gruczołów łojowych Meiboma, wydzielających lipidy zapobiegające parowaniu łez i natłuszczające powieki oraz powierzchnię oka. 

Przyczyny zapalenia brzegów powiek

W zależności od rodzaju schorzenia, zapalenie brzegów powiek może mieć różne przyczyny.

Przyczyny przedniego zapalenia brzegów powiek

Wśród najczęstszych przyczyn przedniego zapalenia brzegów powiek należy wymienić przede wszystkim:

• alergie – uczulenie na kosmetyki, płyny do soczewek kontaktowych, krople okulistyczne, a także alergeny zwierzęce i roślinne,
• zespół suchego oka, w przebiegu którego oko pozbawione jest ochrony antybakteryjnej filmu łzowego, co prowadzi do zalegania bakterii i stwarza doskonałe warunki do ich namnażania,
• trądzik różowaty – przewlekłą chorobę skóry twarzy, która powoduje zaczerwienienie i zapalne zmiany grudkowo-krostkowe, także na powiekach,
• łojotokowe zapalenie skóry, które może powodować łuszczenie się skóry w bezpośrednim sąsiedztwie rzęs,
• pasożyty, takie jak nużeńce i wszy, które mogą blokować gruczoły przyrzęsowe i przez to sprzyjać rozwojowi stanu zapalnego.

Przyczyny tylnego zapalenia brzegów powiek

Do głównych przyczyn tylnego zapalenia brzegów powiek należą trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry oraz dysfunkcja gruczołów Meiboma, która prowadzi do nasilającego się zespołu suchego oka i w efekcie do zalegania oraz namnażania się bakterii w oku.

Objawy zapalenia brzegów powiek

Objawy zapalenia brzegów powiek są podobne w obu rodzajach tego schorzenia. Do najczęściej występujących należą:

• obrzęk i zaczerwienienie powiek,
• pieczenie i świąd w okolicach oczu,
• zaczerwienienie okolic oczu,
• uczucie ciała obcego w oku,
• lśniące brzegi powiek,
• sklejanie się rzęs i powiek,
• skorupienie i nadmierne wypadanie rzęs,
• łuszczenie się skóry między rzęsami, 
• łzawienie oczu,
• rozmyty lub pływający obraz,
• światłowstręt,
• nietolerancja soczewek kontaktowych.

W przebiegu schorzenia mogą się ponadto pojawić jęczmienie zewnętrzne i wewnętrzne oraz gradówki, czyli torbiele gruczołu Meiboma. Objawy zapalenia brzegów powiek utrzymują się od kilku tygodni do nawet roku. Mogą się okresowo zaostrzać, a także na chwilę ustępować, by po czasie pojawić się znowu. Do zaostrzenia objawów schorzenia może dojść na skutek:

• przebywania w warunkach silnego, sztucznego oświetlenia,
• długotrwałego korzystania z ekranów komputerów, tabletów, smartfonów i telewizorów,
• kontaktu z dymem oraz zanieczyszczonym lub suchym powietrzem,
• kontaktu z alergenami,
• używania soczewek kontaktowych,
• stosowania retinoidów,
• używania niektórych kosmetyków,
• spożywania alkoholu,
• stosowania diety ubogiej w nienasycone kwasy tłuszczowe.

Leczenie zapalenia brzegów powiek

Leczenie zapalenia brzegów powiek powinno rozpocząć się od stosownej diagnostyki. W celu znalezienia przyczyny schorzenia lekarz specjalista musi:

• przeprowadzić dokładny wywiad z pacjentem, dotyczący występujących objawów, czasu trwania zmian chorobowych oraz obecności chorób towarzyszących,
• wykonać badanie brzegów powiek w lampie szczelinowej,
• wykonać posiew z brzegów powiek i worka spojówkowego,
• przeprowadzić test wydzielania łez, umożliwiający zdiagnozowanie zespołu suchego oka,
• wykonać oględziny rzęs pod mikroskopem.

W szczególnych przypadkach w ramach diagnostyki może zostać wykonana także biopsja cienkoigłowa brzegów powiek. Po postawieniu diagnozy lekarz okulista wdraża stosowne leczenie.

Leczenie przedniego zapalenia brzegów powiek

Leczenie przedniego zapalenia brzegów powiek ma charakter objawowy. Wymaga zastosowania środków farmakologicznych:

• antybiotyków, najczęściej pod postacią maści, które aplikuje się na brzegi powiek górnych i dolnych,
• leków przeciwzapalnych, najczęściej sterydów w postaci maści lub kropli, które zwalczają stan zapalny, ograniczając obrzęk powiek i zmniejszając ich zaczerwienienie,
• sztucznych łez o charakterze nawilżającym, szczególnie jeżeli zapaleniu brzegów powiek towarzyszy zespół suchego oka.

W przypadku ostrego zapalenia mieszków rzęs zaleca się ponadto miejscowe stosowanie fusydanu sodowego, bacytracyny lub chloramfenikolu.

Leczenie tylnego zapalenia brzegów powiek

Podobnie do zapalenia przedniego, także leczenie tylnego zapalenia brzegów powiek jest leczeniem objawowym. Jego podstawą jest farmakoterapia z wykorzystaniem:

• antybiotyków pod postacią maści lub kropli, które podawane są pod powiekę dolną, do worka spojówkowego,
• steroidów,
• sztucznych łez,
• leków immonomodulujących, najczęściej cyklosporyny w kroplach, jeżeli zapalenie brzegów powiek zostało wywołane przewlekłą reakcją immunologiczną na dany czynnik.

W leczeniu tylnego zapalenia brzegów powiek powszechnie stosowanym środkiem farmakologicznym jest tetracyklina, która blokuje produkcję lipazy gronkowcowej. Lek ten nie może być jednak stosowany u dzieci, które nie ukończyły dwunastego roku życia, oraz u kobiet ciężarnych i karmiących.

Farmakoterapia zapalenia brzegów powiek powinna zostać uzupełniona o:

• ciepłe, wilgotne okłady, które pozwolą na rozpuszczenie zaschniętej, zalegającej na powiekach wydzieliny, blokującej ujście gruczołów łojowych,
• masaż powiek, wykonywany w kierunku rzęs czystymi rękoma lub patyczkiem higienicznym,  umożliwiający usunięcie rozpuszczonej okładem wydzieliny,
• zabiegi dążące do oczyszczenia brzegów powiek – nanoszenie na powieki specjalnych płynów przy pomocy wacika lub patyczka higienicznego.

Na czas leczenia zapalenia brzegów powiek warto zaprzestać aplikowania makijażu i noszenia soczewek kontaktowych.

Czy zapalenie brzegów powiek można całkowicie wyleczyć?

Zarówno przedniego, jak i tylnego zapalenia brzegów powiek, praktycznie nie sposób całkowicie wyleczyć. Zabiegi lecznicze mają więc na celu wyłącznie łagodzenie objawów. Zdarza się, że schorzenie wchodzi w okres remisji, po czasie jednak powraca, nie należy więc zaprzestawać leczenia. Wizyty u okulisty warto wykonywać regularnie - zapraszamy do skorzystania z oferty kliniki optyczno-okulistycznej OneDayClinic, gdzie każdy pacjent jest otoczony opieką doświadczonych specjalistów .

Zapobieganie zapaleniu brzegów powiek

Aby zapobiegać zapaleniu brzegów powiek, warto przede wszystkim przestrzegać zasad higieny osobistej i regularnie myć twarz oraz starannie zmywać makijaż przed snem. Należy ponadto powstrzymać się przed dotykaniem oczu brudnymi rękoma i pocierania powiek, gdy pojawia się ich świąd, gdyż może to prowadzić do rozprzestrzeniania się ewentualnej infekcji. W zapobieganiu zapaleniu brzegów powiek istotną rolę odgrywa także regularne kontrolowanie stanu narządu wzroku w gabinecie okulistycznym.