Zapalenie rogówki oka - objawy, przyczyny, leczenie i powikłania

Rogówka jest niezwykle istotnym elementem układu optycznego oka. Jej zadaniem jest załamywanie i skupianie promieni świetlnych wpadających do oka, dzięki czemu możliwe jest wyraźne widzenie. Rogówka jest przy tym niezwykle wrażliwa i szczególnie narażona na różnorodne choroby.

Czym jest zapalenie rogówki?

Rogówka tworzy przednią ściankę gałki ocznej. Ma postać przezroczystej i lekko zakrzywionej blaszki, wyglądem przypominającej szkiełko tarczy zegarka. Z uwagi na swoje położenie jest szczególnie narażona na kontakt z bakteriami, wirusami i grzybami. By rogówka mogła skutecznie pełnić funkcję przepuszczania i odpowiedniego załamywania promieniowania świetlnego, musi być całkowicie przezroczysta.

Przy zapaleniu dochodzi do powstania nacieków i zmętnienia rogówki oka, co pozbawia ją przejrzystości i prowadzi w efekcie do utraty ostrości widzenia. Zapalenie rogówki dotyka najczęściej osoby starsze oraz osoby o obniżonej odporności immunologicznej. U jego źródeł często znajdują się również inne, ogólnoustrojowe dolegliwości, między innymi cukrzyca oraz alkoholizm.

Rodzaje zapalenia rogówki oka

W obrębie zapaleń rogówki można wskazać ich dwa główne rodzaje – zapalenie infekcyjne oraz zapalenie nieinfekcyjne.

Infekcyjne zapalenie rogówki

Do infekcyjnych zapaleń rogówki zaliczane są zapalenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze.

1. Bakteryjne zapalenie rogówki wywoływane jest takimi bakteriami, jak Neisseria gonorrhoeae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus oraz Pseudomonas aeruginosa. Do zakażenia dochodzi na skutek uszkodzenia nabłonka rogówki lub w następstwie zespołu suchego oka.
2. Grzybicze zapalenie rogówki wywoływane jest głównie przez patogeny grzybicze z grupy Aspergillus, Fusarium oraz Penicilium. Często ma związek z kontaktem z drewnem lub z użyciem skażonych płynów do soczewek kontaktowych. Grzyby dostają się do istoty właściwej rogówki przez uszkodzony nabłonek. Namnażając się, powodują silną reakcję zapalną i martwicę tkanek.
3. Wirusowe zapalenie rogówki spotykane jest głównie u osób z obniżoną odpornością. Może być wywołane przez adenowirusy typu 8, 19 oraz 37, wirus opryszczki Keratitis herpetica lub wirus ospy wietrznej. Stan zapalny w wypadku zapalenia wirusowego nie występuje wyłącznie na rogówce, lecz pojawia się także na skórze wokół oczu.
4. Pasożytnicze zapalenie rogówki, zwane także zapaleniem pierwotniakowym lub pełzakowatym, wywoływane jest przez jednokomórkowy organizm o nazwie Acanthamoeba. Ten rodzaj zapalenia rogówki jest szczególnie częsty wśród osób używających soczewek kontaktowych.

Nieinfekcyjne zapalenie rogówki

W grupie zapaleń nieinfekcyjnych rogówki znajduje się wiele schorzeń związanych z nieprawidłowym działaniem systemu immunologicznego oraz zaburzeniami procesów fizjologicznych powierzchni oka.

Zapalenia rogówki można również podzielić na zapalenia niewrzodziejące, w których nabłonek rogówki nie ulega uszkodzeniu oraz wrzodziejące, gdzie dochodzi do uszkodzenia nabłonka.

Przyczyny zapalenia rogówki

Najczęstszą przyczyną zapalenia rogówki jest reakcja alergiczna w oku, często wywołana kontaktem z pewnymi czynnikami środowiskowymi, takimi jak pyłki, kurz lub dym. W niektórych przypadkach zapalenie rogówki może być również spowodowane przyjmowaniem pewnych rodzajów leków, w tym leków przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych. Inne możliwe przyczyny to pływanie w chlorowanych basenach, nadmierna ekspozycja na jasne światło, zespół suchego oka, niewłaściwa dieta lub odżywianie oraz osłabiony układ odpornościowy.

Objawy zapalenia rogówki

Najczęstszymi objawami występującymi przy zapaleniu rogówki są:

• pogorszenie ostrości widzenia w oku objętym stanem zapalnym,
• zaczerwienienie oka,
• obrzęk powiek,
• silny ból oka,
• światłowstręt,
• uczucie posiadania piasku pod powieką,
• pojawienie się wydzieliny śluzowo-ropnej w worku spojówkowym.

Możliwe powikłania po zapaleniu rogówki oka

Stany zapalne rogówki oka mogą prowadzić do powikłań w postaci:

• zmętnienia rogówki,
• owrzodzenia rogówki,
• perforacji rogówki,
• zapalenia wnętrza tkanki ocznej,
• wtórnej jaskry,
• wtórnej zaćmy,
• pogorszenia wzroku na skutek powstałych w następstwie choroby blizn.

Szczególnie narażone na występowanie powikłań są osoby, które przeszły zapalenie rogówki wywołane infekcją wirusową.

Leczenie zapalenia rogówki

Sposób leczenia zapalenia rogówki zależy od czynnika wywołującego stan zapalny oraz stopnia zaawansowania choroby.

Leczenie bakteryjnego zapalenia rogówki

W leczeniu bakteryjnego zapalenia rogówki stosowana jest terapia antybiotykowa, zarówno miejscowa, jak i ogólnoustrojowa.

Leczenie wirusowego zapalenia rogówki

Zapalenie rogówki wywołane adenowirusem, leczy się objawowo, przy pomocy kropli nawilżających i antybiotyków. W zapaleniu spowodowanym wirusami z grupy Herpes stosuje się z kolei maść oczną, możliwe jest również doustne podawanie acyklowiru.

Leczenie grzybiczego zapalenia rogówki

Leczenie grzybiczego zapalenia rogówki przeprowadza się przy użyciu leków przeciwgrzybiczych w postaci kropli, maści i leków do aplikacji ogólnej, między innymi natamycyny, amfoterycyny B oraz flucytozyny.

Leczenie pasożytniczego zapalenia rogówki

Pasożytnicze zapalenie rogówki wywołane pierwotniakami, leczone jest maściami z propamidyną oraz kroplami z binguanidem poliheksametylenowym. W wypadku zaawansowanych stanów zapalnych może pojawić się konieczność rozszerzenia leczenia farmakologicznego o leczenie chirurgiczne polegające na wykonaniu przeszczepu rogówki.

Jak zachowywać się po leczeniu zapalenia rogówki?

Po zakończeniu leczenia zapalenia rogówki, każdy pacjent powinien regularnie stawiać się na kontrolne badania okulistyczne. Badania tego typu, powinny być przeprowadzane raz na trzy miesiące. Osoba, która przeszła zapalenie rogówki, powinna ponadto zwracać szczególną uwagę na wszelkie towarzyszące stanom osłabienia organizmu objawy oczne, które mogą wskazywać na ponowne rozwijanie się stanu zapalnego.

Jak wygląda badanie rogówki oka?

Badanie rogówki oka rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego, w trakcie którego okulista zbiera informacje na temat:

• czasu występowania niepokojących objawów,
• stosowanych przez pacjenta leków okulistycznych,
• występujących u pacjenta czynników zwiększających ryzyko zapalenia rogówki,
• ewentualnych poprzednich stanów zapalnych rogówki,
• przebytych przez pacjenta operacji okulistycznych,
• występujących u pacjenta chorób ogólnoustrojowych.

Po zebraniu wywiadu lekarskiego okulista przystępuje do badań diagnostycznych:

• wziernikowania dna oka,
• pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• badania oka lampą szczelinową (biomikroskopem) pozwalającego ocenić stan rogówek.

W niektórych przypadkach lekarz okulista może zadecydować o pogłębieniu diagnostyki o badania mikrobiologiczne oraz badania obrazowe przedniego odcinka oka.

Zapobieganie chorobom rogówki

By zapobiegać chorobom rogówki, należy stosować okulary ochronne we wszystkich sytuacjach mogących spowodować urazy gałki ocznej. Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny unikać snu w soczewkach, stosować płyny pielęgnacyjne zgodnie z zaleceniami lekarza, a także zachowywać zasady higieny w trakcie zakładania, zdejmowania i przechowywania soczewek kontaktowych.

Warto również zadbać o właściwe nawilżenie gałek ocznych, a także unikać dzielenia się kosmetykami mogącymi wejść w kontakt z oczami, między innymi kremami, pudrami, cieniami do powiek oraz tuszami do rzęs.