Zapalenie spojówek to powszechnie występująca choroba okulistyczna, dotykająca zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. W jej przebiegu dochodzi do rozwoju stanu zapalnego w obrębie spojówki, której główną funkcją jest ochrona powierzchni gałki ocznej przed oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Chorobie towarzyszą nieprzyjemne dolegliwości, które w znacznym stopniu utrudniają normalne funkcjonowanie. Jak wygląda zapalenie spojówek i jakie są jego rodzaje? W jaki sposób leczyć ten rodzaj infekcji oka i jak powstępować, by zapobiegać jej rozwojowi?
Zapalenie spojówek – co to jest?
Zapalenie spojówek to stan zapalny błony śluzowej pokrywającej powierzchnię tylną powiek i część gałki ocznej. W jego przebiegu dochodzi do poszerzenia i wypełnienia się krwią znajdujących się w spojówce licznych naczyń krwionośnych, co skutkuje charakterystycznym dla tego schorzenia zaczerwienieniem i przekrwieniem oczu. Z uwagi na swój przebieg, zapalenie spojówek bywa potocznie określane czerwonym okiem. Lekarze okuliści rozróżniają dwie postaci tego schorzenia – infekcyjną i nieinfekcyjną. Zapalenie spojówek zwykle rozwija się w obojgu oczach, w wypadku infekcji o podłożu wirusowym i bakteryjnym zdarza się jednak, że zmiany chorobowe dotyczą tylko jednej gałki ocznej. Choroba jest z reguły całkowicie niegroźna, w niektórych wypadkach może jednak nieść ze sobą ryzyko poważnych powikłań, takich jak pojawienie się nacieków na rogówce, które prowadzą do pogorszenia jakości widzenia i wystąpienia światłowstrętu.
Jaką funkcję pełni spojówka oka?
Spojówka to cienka, przezroczysta i niezwykle wrażliwa błona śluzowa wyściełająca powieki i łącząca się z gałką oczną, której głównym zadaniem jest ochrona oka przed czynnikami zewnętrznymi. W jej obrębie znajdują się gruczoły łzowe, śluzowe oraz tłuszczowe, odpowiedzialne za produkcję będących częściami składowymi łez wydzielin, dzięki którym możliwe jest utrzymanie właściwego nawilżenia oka. Wydzieliny te niwelują tarcie między powiekami a rogówką, co pozwala na płynne mruganie, a także utrzymują odpowiednie środowisko chemiczne na powierzchni gałki ocznej i obmywają ją z zanieczyszczeń. W wyniku stanu zapalnego spojówka nie jest w stanie skutecznie pełnić swojej funkcji, przez co gałka oczna jest narażona na działanie wielu szkodliwych czynników.
Przeczytaj także: Leukokoria – biała plamka na oku
Rodzaje zapalenia spojówek
Można wymienić cztery rodzaje zapalenia spojówek – alergiczne, bakteryjne, grzybicze i wirusowe.
Alergiczne
Alergiczne zapalenie spojówek wywoływane jest przez alergeny, które pobudzają organizm do wytwarzania histaminy. Substancja ta powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych spojówki, jej przekrwienie, obrzęk oraz nadmierne łzawienie. Można wyróżnić kilka podtypów alergicznego zapalenia spojówek:
- ostre alergiczne zapalenie spojówek, przy którym objawy znikają po upływie 24-48 godzin,
- alergiczne sezonowe zapalenie spojówek, przewlekłe lub nawracające, spowodowane alergenami obecnymi przez cały rok,
- wiosenne zapalenie spojówek i rogówki, związane z okresowym pyleniem drzew i traw,
- atopowe zapalenie spojówek i rogówki,
- olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek, będące reakcją ludzkiego organizmu na ciało obce.
Bakteryjne
Bakteryjne zapalenie spojówek to wywołany bakteriami stan zapalny oka, który może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Ostre zapalenie spojówek pojawia się gwałtownie, przede wszystkim u dzieci, i trwa około dwóch tygodni. Przewlekłe zapalenie spojówek może z kolei trwać nawet ponad cztery tygodnie, w jego przebiegu występuje mniejsza ilość wydzieliny śluzowo-ropnej.
Grzybicze
Grzybicze zapalenie spojówki oka występuje stosunkowo rzadko. Najczęściej stanowi powikłanie długotrwałej kuracji antybiotykowej lub rozwija się na skutek przeniesienia zakażenia z innych części ciała, przede wszystkim narządów płciowych. Towarzyszy mu swędzenie, łzawienie, zaczerwienienie spojówki oka, a także białawe złogi usytuowane w kanalikach łzowych.
Wirusowe
Wirusowe zapalenie spojówek może występować samodzielnie lub stanowić jeden z objawów szerszej infekcji wirusowej. Towarzyszy takim chorobom, jak grypa, różyczka, świnka oraz odra. Może również pojawiać się przy przeziębieniu, przy którym występuje infekcja kataralna. Z uwagi na fakt, iż woreczek łzowy łączy się z jamą nosową za pośrednictwem kanalika nosowo-łzowego, infekcja tego typu bardzo łatwo może przenieść się na spojówki.
Zapalenie spojówek – objawy
W przebiegu zapalenia spojówek występują przede wszystkim takie objawy, jak:
- obrzęk i zaczerwienienie oka,
- światłowstręt,
- pieczenie oraz świąd oka,
- łzawienie,
- pojawienie się wydzieliny ropnej,
- występowanie chorobowych błon na powierzchni powieki.
Jednym z najczęstszych objawów zapalenia spojówek jest przekrwienie gałki ocznej, położone obwodowo i zanikające w kierunku rogówki. Poszerzone na skutek choroby naczynia krwionośne oka przemieszczają się razem z poruszaną spojówką, na przykład na skutek odciągnięcia dolnej powieki, i bledną pod wpływem nacisku na spojówkę oka.
Zapalenie spojówki a zespół suchego oka
Przy alergicznym zapaleniu spojówek może rozwinąć się zespół suchego oka, czyli schorzenie, w którego przebiegu dochodzi do nieprawidłowego nawilżenia powierzchni oka przez film łzowy. Zespół ten może powodować pieczenie oraz uczucie suchości oka. Często dochodzi również do pojawienia się wydzieliny surowiczej w worku spojówkowym i przekrwienia gałki ocznej. Wielu pacjentów, u których doszło do rozwinięcia się spowodowanego alergicznym zapaleniem spojówek zespołu suchego oka, skarży się także na uczucie ciała obcego lub piasku pod powiekami oraz wahania ostrości widzenia.
Czy zapalenie spojówki jest zaraźliwe?
To, czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe, zależy od czynnika chorobotwórczego. Zarażenie tego typu infekcją oka jest możliwe w sytuacji, gdy schorzenie to wywołane zostało przez wirusy lub bakterie. Z tego powodu należy unikać kontaktu z osobami, u których wystąpiło zapalenie spojówek o podłożu wirusowym i bakteryjnym.
Jak leczyć zapalenie spojówek?
Sposób leczenia zapalenia spojówek zależy przede wszystkim od czynnika chorobotwórczego, fazy oraz charakteru choroby. W początkowym stadium schorzenie leczone jest zazwyczaj przy pomocy kropli do oczu, wspomagająco mogą być wykorzystywane okłady z rumianku, świetlika lub słabej herbaty. Przy bakteryjnym zapaleniu spojówek konieczne jest zaaplikowanie kropli z antybiotykiem o szerokim spektrum działania, a przy infekcji wirusowej należy zastosować leki przeciwwirusowe i stosowne maści oraz krople. W leczeniu alergicznego zapalenia spojówek przepisywane są zazwyczaj leki przeciwhistaminowe przyjmowane doustnie bądź aplikowane miejscowo. W tej odmianie choroby czasami zalecane jest przeprowadzenie odczulenia. U pacjentów z grzybiczym zapaleniem spojówek leczenie polega z kolei na podaniu leków przeciwgrzybowych w postaci kropli albo maści.
Przeczytaj także: Zaćma jądrowa - jakie są jej objawy?
W jaki sposób zapobiegać zapaleniu spojówki?
W celu zapobiegania zapaleniu spojówek należy przede wszystkim zadbać o właściwą higienę oczu. Oznacza to częste mycie rąk, na których znajduje się dużo drobnoustrojów, powstrzymywanie się od dotykania oczu, a także niedzielenie kosmetyków do oczu z innymi osobami. Osoby, które stosują soczewki kontaktowe, muszą ponadto zadbać o ich odpowiednie przechowywanie i pamiętać, by zakładania i zdejmowania dokonywać tylko czystymi rękoma. Ważne jest również właściwe postępowanie w wypadku ewentualnych podrażnień i infekcji oka – zaprzestanie stosowania makijażu i soczewek kontaktowych, powstrzymanie się przed drapaniem objętego zmianami chorobowymi obszaru i mycie dłoni przed każdą aplikacją kropli i maści do oczu.
